همه چیز درباره تنسنت؛ غول بازی های ویدیویی، شبکه های اجتماعی و رسانه

تنسنت (Tencent) واقع در شنژن چین یک ابرشرکت چند ملیتی است که در سال ۱۹۹۸ بنیان گذاشته شد و امروز از محبوبیت و شهرت خارق‌العاده‌ای در سراسر جهان و مخصوصاً در میهنش برخوردار است.

شرکتی که امروزه در بازار بازی‌های ویدیویی می‌تازد و یکی پس از دیگری، استودیوها و ناشران را تصاحب می‌کند، در زادگاهش به عنوان یک شرکت خانوادگی شناخته می‌شود که نخست با عرضه یک پیام‌رسان بسیار ساده به شهرت رسید.

شرکتی که در میان خانواده‌های چینی هنوز با لوگوی پنگوئنش بر سر زبان‌هاست و به عنوان مولفه فرهنگی مشترک، نسل جوان این کشور را به یکدیگر پیوند می‌دهد، چیزی که دقیقاً در شعار آن هم به چشم می‌خورد. مدل کسب و کار این غول دنیای تکنولوژی به شیوه‌ای است که تمام مردم را زیر چتر خود جمع‌آوری می‌کند؛ مدلی که سایر غول‌های چینی در آرزوی آن و البته حسادتش هستند.

مدت‌هاست که تنسنت در دنیای بازی، گوشی‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی، خدمات اجتماعی و خلاصه، چندین و چند صنعت مرتبط و غیرمرتبط پا گذاشته است. با وجود نفوذ این ابرقدرت چینی در اغلب صنایع پول‌ساز جهان تعداد عظیمی از کاربران غربی برخلاف شرایطی که در شرق شاهدش هستیم، هرگز نامی از آن نشنیده‌اند یا حداقل اصلاً این‌طور درباره آن فکر نمی‌کنند.

تنسنت در غرب یک شرکت بزرگ در زمینه صنعت بازی‌های ویدیویی، موسیقی و سینما است که گاهاً آن را یک برند ناخواسته و حتی منفور تلقی می‌کنند. برندی که شاید به واسطه قرارگیری نامش پشت زیرمجموعه‌هایش در غرب ناشناخته و بعضی اوقات، «بدشناخته» شده باشد.

اما چه چیزی باعث شده است تا ما در این مقاله از لفظ «غول» برای نامیدن این هولدینگ استفاده کنیم؟ دلایل زیادی پشت تصمیم ما برای استفاده از این واژه آرمیده‌اند. در ادامه حوزه‌های تحت نفوذ و شرکت‌های زیرمجموعه این برند را معرفی خواهیم کرد تا یک بار برای همیشه (باور نکنید، در واقع تا زمانی که دوباره از خریدهای آن بشنویم) پرونده تنسنت را ببندیم، ببوسیم و کنار بگذاریم!

شبکه‌های اجتماعی؛ مرد شماره یک چین

بالاتر به لوگوی پنگوئن اشاره کردیم؛ اگر تنها اندکی با تنسنت آشنا باشید، می‌دانید که خبری از پنگوئن در لوگوی رسمی این شرکت نیست. در حقیقت این لوگو مربوط به شبکه اجتماعی QQ است که در سال ۱۹۹۹ به عنوان اولین محصول این شرکت راه‌اندازی شد و تا سال ۲۰۲۰ میلادی آماری نزدیک به ۸۰۰ میلیون کاربر فعال را به ثبت رسانده است. البته استفاده از عبارت «شبکه اجتماعی» نمی‌تواند کاربردهای گسترده این سرویس را نمایان کند.

QQ در خرید کالاهای دیجیتال مانند آواتارها نیز فعالیت دارد و زندگی چند صد میلیون چینی را متحول کرده است. از طرفی می‌توانیم به وی چت (WeChat) اشاره کنیم که با بیش از ۱ میلیارد کاربر، یکی دیگر از شبکه‌های اجتماعی تراز اول در چین است. نسخه جهانی این شبکه اجتماعی در خارج از چین با نام Weixin عرضه شده است. بسیاری از تحلیل‌گران، این پیام‌رسان (وی چت به طور گسترده برای ارسال پیام به کار گرفته می‌شود) را از جمله رقیب‌های اصلی واتساپ برمی‌شمارند.

کاربردهای گسترده وی چت به این سرویس اجازه می‌دهند که همچون یک پلتفرم نظیر اندروید گوگل یا iOS اپل کار کند. وارد آن شوید تا به اخبار دسترسی داشته باشید، قبض‌هایتان را پرداخت کرده یا خودرو کرایه کنید، غذا سفارش دهید یا کسب و کار جدید خود را راه‌اندازی کنید. وی چت دنیای مجازی چینی‌ها است؛ مفهومی واقعی از متاورس حتی پیش از آن که این موضوع ترند شود.

نهایتاً اجازه دهید از Qzone هم به عنوان یکی دیگر از زیرمجموعه‌های تنسنت با نزدیک به ۶۰۰ ملیون کاربر نام ببریم و هوش را از سر شما بپرانیم!

اکنون این سوال مطرح می‌شود که فیس بوک در چین در چه مقامی قرار می‌گیرد که تنسنت این‌گونه صدر نشین است؟ جواب ساده است: هیچ مقامی! فیس بوک در سراسر چین مسدود است. زیرمجموعه‌های تنسنت در حوزه شبکه‌های اجتماعی درآمد سالانه‌ای بالغ بر ۱۱.۷ میلیارد دلار (سال ۲۰۱۸) را برای آن به ارمغان می‌آورند که تنها اندکی کمتر از درآمد سالانه ۱۲ میلیارد دلاری بخش شبکه اجتماعی فیس بوک است.

این مبلغ در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۰ به ۱۵.۲ میلیارد دلار رسید و توانست بخش مذکور فیس بوک را پشت سر بگذارد. شاید جالب باشد بدانید که گوگل در همین بازه زمانی درآمدی بالغ بر ۴۱.۲ میلیارد دلار را ثبت کرده است.

بازی‌های ویدیویی؛ بزرگ‌ترین!

بخش بازی‌های ویدیویی تنسنت در سال ۲۰۰۳ با نام Tencent Games شروع به کار کرد و در ابتدا تنها قرار بود که برای QQ، بازی‌های آنلاین توسعه دهد. با این وجود بخش یاد شده سریعاً پیشرفت کرد و عناوین دیگری را هم به بازار فرستاد.

اگرچه آمار نشان می‌دهند که سونی و تنسنت رقابت نزدیکی بر سر تصاحب رده اول بزرگ‌ترین ناشر صنعت بازی‌های ویدیویی دارند اما تسنت فعلاً به عنوان بزرگ‌ترین ناشر این حوزه شناخته می‌شود. کافی است یک خلاصه بسیار کوتاه از فعالیت کنونی این شرکت در این صنعت ارائه دهیم تا دلیل آن برای شما روشن شود: تنسنت بخش عظیمی از سهام عرضه کنندگان دو بازی محبوب بتل رویال Fortnite و PlayerUnknown’s Battlegrounds (پابجی) را در اختیار دارد.

تصاحب ۴۰ درصد از سهام اپیک گیمز، توسعه دهنده و ناشر عنوان اول، یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های تاریخ این شرکت در دنیای بازی‌های ویدیویی محسوب می‌شود. در اختیار داشتن لایسنس عرضه پابجی نیز چیزی نیست که به راحتی بتوان آن را فراموش کرد. اگر تاکنون متوجه قدرت این شرکت در این صنعت نشده‌اید، باید اشاره کنیم که Riot Games، توسعه دهنده League of Legends در تصاحب این برند قرار دارد.

• آیا خرید اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت به یک فاجعه ختم خواهد شد؟
• تاریخچه نینتندو؛ ۱۰۰ سال سرگرمی
• حقایقی جذاب درباره سونی که احتمالاً نمی دانید

در سال ۲۰۱۹ مشخص شد که تنسنت در ۱۶ شرکت مختلف حوزه بازی‌های ویدیویی خارج از مرز چین سرمایه‌گذاری کرده است. طی انتشار بیانه مذکور مشخص شد که تسنت ۵ درصد از سهام Ubisoft (یوبی‌سافت) را هم زیرسلطه خود دارد. همچنین پیش از تصاحب اکتیویژن بلیزارد کینگ توسط مایکروسافت، ۵ درصد از سهام این شرکت نیز در اختیار تنسنت بود.

تصاحب ۸۴.۳ درصد از سهام Supercell (سوپرسل) توسعه دهنده مجموعه بازی‌های محبوب موبایل از جمله Clash of Clans، Clash Royale، Brawl Stars، Clash Mini و … یکی دیگر از موفقیت‌های این ابرشرکت چینی است. سرمایه‌گذاری در دیسکورد را هم باید به لیست بلند بالای سرمایه‌گذاری‌های خارجی این شرکت در مقام ناشر اضافه کنیم. در ادامه می‌توانید فهرست کامل سرمایه‌گذاری‌های تنسنت در شرکت‌های تولید و عرضه کننده بازی‌های ویدیویی را مشاهده کنید.

سرمایه‌‌گذاری‌های خارجی تنسنت در صنعت بازی‌های ویدیویی

رسانه؛ هنر از دید تنسنت

تنسنت مدتی پیش با تصاحب ۱۰ درصد از سهام Universal Music، به صورت مستقیم در صنعت موسیقی غرب هم پا گذاشت. این برند که لایسنس عرضه آثار هنرمندانی مانند لیدی گاگا، تیلور سوییفت، درک، کندریک لامار و … را به عهده دارد، موقعیت برتری را نصیب تنسنت کرده است.

مدتی قبل از آن نیز تنسنت در سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۷.۵ درصد از سهام Spotify (اسپاتیفای) را تصاحب کرده بود. البته نباید بخش موسیقی خود این شرکت یعنی Tencent Music Entertainment یا به اختصار TME را از یاد ببریم. اخیراً گزارش شده که اسپاتیفای بعدتر موفق به تصاحب ۹.۵ درصد از سهم TME شده است! در ژوئن ۲۰۲۰ تنسنت دوباره به پا خاست و ۱.۶ درصد از سهام Warner Music Group را به دست آورد. به هر حال این موارد نشان می‌دهند که تنسنت در این زمینه هم با سرعت می‌تازد.

بخش نمایش‌های تلویزیونی این شرکت هم از سال ۲۰۱۵ با نام Tencent Pictures با ادغام برخی از بخش‌های دیگر شرکت، شروع به فعالیت کرد. در این سال‌ها بسیاری از فیلم‌های پرخرج و بلاک باستر هالیوودی توسط این بخش از شرکت عرضه شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توانیم به Terminator: Dark Fate (2019)، Wonder Woman (2017) و آثار مورد انتظاری مانند Top Gun: Maverick اشاره کنیم که در زمان نگارش این مقاله منتشر نشده است.

بخش کتاب‌های مصور تنسنت در سال ۲۰۱۲ با شروع به کار خود، دروازه ورود به قلمروهای جدیدی را برای این شرکت فراهم آورد. Tencent Comic در مدت نسبتاً کوتاهی به بزرگ‌ترین پلتفرم عرضه انیمیشن در کشور چین بدل گشت و حالا بازارهای بیشتری را مورد هدف قرار داده است.

تجارت الکترونیک؛ پول را هم بخر!

زمانی که PayPal (پی‌پل) در میانه دهه ۲۰۰۰ میلادی در تلاش بود تا جایگاه خود را محکم‌تر از قبل کند، تنسنت هم با راه‌اندازی سرویس PaiPai.com در سال ۲۰۰۵ تصمیم گرفت به رقابت با آن بشتابد. مدت چندان زیادی از این قضیه نگذشته بود که سرویس TenPay این شرکت هم شروع به کار کرد تا این برند بیشتر و بیشتر وارد دنیای تجارت الکترونیک و پول شود.

بعدتر رقابت میان شرکت Alibaba (علی بابا) و تنسنت به قدری بالا گرفت که تنسنت به دنبال آن، ۱۵ درصد از سهام JD.com، یکی از سرویس‌های فعال در زمینه تجارت الکترونیک را خرید. ادغام PaiPai.com، سرویس Wanggou شبکه اجتماعی QQ و بعدتر نیز تصاحب ۵۸ Tongcheng تنسنت را قادر ساخت که در ماه می ۲۰۱۴، JD.com را به عنوان اولین شرکت تجارت الکترونیک چینی وارد بازار معاملات بورس نزدک کند.

در سال ۲۰۱۷ اعلام شد که تنسنت در حال همکاری با بانک مرکزی چین است تا یک پلتفرم تراکنش امن برای پرداخت‌های آنلاین را توسعه دهند. در سال ۲۰۲۱ تنسنت بالاخره در این حوزه به غرب هم قدم گذاشت و مقداری از سهام بانک دیجیتال انگلیسی Monzo را خریداری کرد.

خدمات رفاهی و پزشکی؛ پا به پای بزرگان

تنسنت بیش از ۱۵ سال پیش در ۲۰۰۶ موتور جست و جوی خود را با نام Soso عرضه کرد. این موتور جست و جو کمتر از یک دهه بعد در سال ۲۰۱۲ تبدیل تبدیل به سی و سومین سایت پربازدید جهان، یازدهمین سایت پربازدید چین و هشتمین سایت پربازدید کره جنوبی شد.

همچنین این شرکت شریک چینی گوگل در سرویس AdWords بود. موتور جست و جوی مذکور در سال ۲۰۱۳ بعد از سرمایه‌گذاری تنسنت در Sogou، به نفع آن تعطیل شد. مدیا پلیر QQ Player یکی از ابزارهای محبوب سال‌های نه چندان دور در چین محسوب می‌شود. مرورگر Trident ساخت این شرکت در سال ۲۰۰۸ توانست سومین مرورگر محبوب چین لقب بگیرد و صدها میلیون چینی را به اینترنت متصل کند.

سرویس استریم ویدیویی این شرکت هم در سال ۲۰۱۱ شروع به کار کرد که شباهت زیادی به یوتیوب دارد. سرویس Credit Score تنسنت هم در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد تا باری دیگر در یکی از حوزه‌های تجارت الکترونیک، قدم به رقابت با علی‌بابا بگذارد. شرکت مورد بحث همچنین خدمات زیادی را در زمینه تجهیزات و سرویس‌های پزشکی ارائه داده است که ما نگاه بسیار اندکی به آن خواهیم داشت.

در سال ۲۰۱۷ تنسنت تصمیم گرفت علاوه بر هدست واقعیت مجازی خود، یک سیستم کمک‌پزشکی جدید را با نام AI Medical Innovation System یا اختصاراً AIMIS عرضه کند. این سیستم به پزشکان کمک می‌کند تا تصویربرداری و تشخیص بیماری را با کمک هوش مصنوعی انجام دهند.

الگوریتم هوش مصنوعی این سیستم به قدری قوی است که به پزشکان کمک می‌کند بیش از ۷۰۰ بیماری مختلف از دسته سرطان‌ها، دیابت‌ها و … را تشخیص دهند. تایید بالینی این دستگاه از سال عرضه در بیش از ۱۰۰ بیمارستان چینی در حال انجام است. اسکن بیش از ۱۰۰ میلیون تصویر پزشکی، یکی از موفقیت‌های بزرگ این دستگاه به شمار می‌رود.

با توجه به داده‌های شرکت، این دستگاه در تشخیص ۹۰ درصد سرطان‌های مری، ۹۷ درصد دیابت‌ها و ۹۷.۲ درصد برخی از سرطان‌های نادر موفق عمل کرده است. تنسنت افزون بر این موارد، به ویروس کرونا نیز به عنوان یک خطر قابل توجه نگاه می‌کند. در سال ۲۰۲۰ اعلام شد که این شرکت ۷۰ میلیارد دلار را طی ۵ سال آینده صرف توسعه زیرساخت‌های دیجیتال خواهد کرد تا بهبود اقتصادی پکن در دوران پساکرونا شدت گیرد.

چین از جمله کشورهایی است که اهمیت فراوانی به سیستم سلامت و درمان خود می‌دهد و بسیاری از بیمارستان‌های این شرکت اعلام کرده‌اند که در آینده‌ای نه چندان دور، فناوری‌های نوظهور و همچنین پتانسیل‌های هوش مصنوعی را وارد رویه کاری خود خواهند کرد؛ بستری مناسب برای آن که تنسنت بیش از پیش به قله‌های موفقیت متمایل شود.

در همین سال برنامه‌های بلندپروازانه برای طراحی شهر آینده‌نگر این شرکت تحت نام Net City منتشر شد. شهری ۲۱ میلیون فوت مربعی در شنژن چین، مقر تنسنت که از لحاظ ابعاد هم‌اندازه کشور موناکو خواهد بود.

در این شهر عابران پیاده، فضای سبز و همچنین وسایل نقلیه خودران اولین اولویت‌‌های شهرسازان خواهند بود. تمام امکانات رفاهی عادی یک شهر در این پروژه گنجانده شده‌اند و انتظار می‌رود که با شهری بهینه مواجه شویم. شاید در انتها خالی از لطف نباشد که به تصاحب ۵ درصد از سهام تسلا توسط تنسنت نیز اشاره کنیم. تنسنت پیش‌تر در مقام اسپانسر، بسیاری از خودروسازان را مورد حمایت قرار داده است و اصلاً‌ بعید نیست که به زودی نام آن را در گوشه و کنار صنعت خودروهای برقی بشنویم.

آیا باید نگران تنسنت بود؟

اگر قرار باشد بعد از مطالعه و بررسی تاریخچه و اقدامات هر ابرشرکتی در انتها چنین بندی را قرار دهیم، خیلی زود به مشکل برخورده و کلافه خواهیم شد؛ با این وجود شرایط تنسنت قدری متفاوت است. این ابرشرکت چند ملیتی در صنعت تلویزیون، موسیقی، کتاب‌های مصور، بازی‌های ویدیویی، شبکه‌های اجتماعی و حتی تحصیل نقش دارد.

بنابراین تنسنت روی تمام حوزه‌های حائز اهمیت جهان تاثیرگذار است. تاثیر این شرکت در چین فوق‌العاده بالاست و همین حالا هم سایه آن روی صنعت بازی‌های ویدیویی به شدت سنگینی می‌کند و ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، قسمت عظیمی از جهان را تحت تاثیر قرار دهد.

متاسفانه گزارش‌ها حاکی از اعمال سانسور شدید این شرکت در پلتفرم‌ها و حوزه‌های تحت نفوذش است. همچنین به گفته برخی از منابع، تنسنت هیچ مشکلی با ارائه داده‌های کاربرانش به دولت چین ندارد. البته این موضوع بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.

قوانین و حزب حاکم بر چین به گونه‌ای سازمان یافته‌اند که احتمالاً تنسنت نمی‌تواند انتخاب‌های چندان زیادی داشته باشد، بنابراین می‌توان این سیاست‌ها را حتی قانونی در نظر گرفت. از طرفی، قدرت بالای این شرکت در صنایع متعدد در بسیاری از اوقات نمی‌تواند جلوی افت سهامش را بگیرد. ارزش سهام تنسنت اخیراً در جریان نوسانی عجیبی قرار گرفته است که می‌تواند مربوط به پیروی از همین قوانین دولت چین باشد.

در نتیجه با وجود آن که بسیار زود است تا تنسنت را یک شرکت لزوماً بد بنامیم که کاربران غربی حق دارند به آن تنفر بورزند، اما تا حدودی هم حق با اذهان عمومی است؛ کاربران حق دارند که با دیده شک به تنسنت و تشکیلاتش خیره شوند.

حریم خصوصی از اصلی‌ترین نگرانی‌های هر انسانی روی این کره خاکی است و از آن‌جایی که تنسنت محصولات به شدت محبوبی روی موبایل‌ها در اختیار دارد و همچین در شبکه‌های اجتماعی نفوذ کرده، اکنون بیشتر از هر زمان دیگری به حریم شخصی کاربران و داده‌های آن‌ها نزدیک شده است.

بنابراین این تنها زمان است که می‌تواند نشان دهد این شرکت چقدر در دورنمایش موفق عمل خواهد کرد. از همین حالا نیز برخی از تاثیرات بزرگ حضور آن روی صنعت بازی‌های ویدیویی مشاهده می‌شود و بازیکنان منتظر هستند تا تمجیدگر اقدامات کاربرپسند باشند یا با یک حرکت خطا، اغتشاش کنند.

سوالات متداول

تنسنت چیست؟

• تنسنت شرکت بزرگ حوزه تکنولوژی فعال در زمینه شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های تصویری و شنیداری، بازی‌های ویدیویی، خدمات رفاهی، تجارت الکترونیک و … است که در سال ۱۹۹۸ در چین شروع به فعالیت کرد.

تنسنت صاحب چه شرکت‌هایی است؟

• تنسنت سهام شرکت‌های بسیاری را کم و زیاد در اختیار دارد ولی از جمله مواردی که تصاحب کاملشان در اختیار تنسنت است، می‌توانیم به Sumo Group، Riot Games، Turtle Rock و … اشاره کنیم.

معروف‌ترین محصولات و بازی‌های تنسنت کدام وارد هستند؟

• تنسنت شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های QQ و وی چت را عرضه کرده است. Fortnite، پابجی، Leauge of Legends، Clash of Clans و … جزوی از بازی‌هایی هستند که توسط استودیوهایی عرضه شده‌اند که یا تنسنت مالک آن‌هاست یا سهام زیادی از عرضه کننده آن‌ها را در اختیار دارد.

نظر شما درباره این ابرشرکت چینی چیست؟ آیا گسترش هر چه بیشتر آن به پیشرفت وضع بشر منجر خواهد شد یا تهدیدی جدی در حال شکل‌گیری است؟