از زمان ابداع هوش مصنوعی، این فناوری روزبه‌روز در حال پیشرفت بوده و با این‌که بیشتر فیلم‌ها و داستان‌های علمی-تخیلی آن را به‌صورت ربات‌های انسان‌نما به نمایش می‌گذارند اما هوش مصنوعی می‌تواند از الگوریتم جستجو در گوگل تا خودروهای خودران و ربات‌های جنگی را شامل می‌شود.
هوش مصنوعی امروزه به‌طور دقیق‌تر با نام هوش مصنوعی محدود (یا هوش مصنوعی ضعیف) شناخته می‌شود چرا که این فناوری برای انجام وظایفی محدود (مانند تشخیص چهره، جستجو در اینترنت و یا راندن خودرو) استفاده می‌شود. با این وجود، هدف درازمدت بسیاری از دانشمندان، ساخت هوش مصنوعی گسترده (یا هوش مصنوعی قدرتمند) است. در حالی که هوش مصنوعی محدود می‌تواند عملکرد بهتری را در انجام وظایف خود، مانند حل مسئله، نسبت به انسان داشته باشد، هوش مصنوعی گسترده توانایی داشتن عملکردی بهتر در تمام زمینه‌های شناختی را خواهد داشت.
مطالب مرتبط:
اهمیت امنیت هوش مصنوعی
هدف حفظ تاثیر مثبت هوش مصنوعی بر بخش‌هایی از جامعه مانند اقتصاد، قانون و موضوع‌های تخصصی مانند امنیت و کنترل موجب ترغیب دانشمندان بسیاری شده است. در حالی که شاید خرابی و یا هک‌شدن لپ تاپ شما اهمیت چندانی برایتان نداشته باشد اما اگر یک هوش مصنوعی کنترل لپ تاپ، خودرو، هواپیما، گام‌شمار، سیستم برق خانه و یا سیستم خرید شما را بر عهده داشته باشد، این موضوع اهمیت بالایی پیدا می‌کند. چالش کوتاه‌مدت مهم دیگر، پیشگیری از یک رقابت تسلیحاتی خطرناک در رابطه با ربات‌های جنگی است.
سوال مهم این است که در صورت ایجاد هوش مصنوعی قدرتمند و برتری آن در تمام بخش‌های شناختی بر انسان، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ همان‌طور که ایروین جان گود در سال ۱۹۶۵ اعلام کرد، ساخت سیستم‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌تر، خود عملی شناختی و ادراکی محسوب می‌شود. چنین سیستمی ممکن است که بهبودهایی را در خود ایجاد کرده و از این نظر از انسان پیشی بگیرد. با ساخت فناوری‌های انقلابی جدید، چنین سیستمی می‌تواند باعث پایان جنگ، بیماری و فقر شده و در نتیجه به بزرگ‌ترین ابداع بشریت تبدیل شود. برخی از دانشمندان نیز نسبت به این سیستم ابراز نگرانی کرده و بر این باورند که انسان باید اهداف این هوش مصنوعی را با اهداف خود هماهنگ کند.
بسیاری از افراد مخالف ساخت هوش مصنوعی قدرتمند هستند و بسیاری نیز با ساخت این سیستم موافق بوده و آن را به سود انسان‌ها می‌دانند. در حال حاضر بهترین کار، تحقیق و مطالعه در مورد چنین سیستمی بوده تا نسبت به عواقب منفی آن آماده باشیم و یا از وقوع آن‌ها پیشگیری کنیم.
خطرات هوش مصنوعی
بیشتر محققین بر این باورند که هوش مصنوعی توانایی بروز احساسات انسانی مانند عشق و تنفر را نداشته و از این رو جایی برای نگرانی در مورد خوب و یا بدبودن آن (از نظر اخلاقی) نیست. در عوض، زمانی که در مورد خطرات هوش مصنوعی صحبت می‌کنیم، متخصصین دو سناریو را برای آن در نظر می‌گیرند:
- هوش مصنوعی برای انجام وظایف خطرناک و نابودکننده طراحی شده باشد: ربات‌های جنگی، سیستم‌های مجهز به هوش مصنوعی هستند که برای کشتن برنامه‌ریزی شده‌اند. اگر این رباتها در دست افراد نامناسب قرار بگیرند، به‌راحتی می‌توانند باعث ایجاد کشتارهای بیشماری شوند. علاوه بر این، رقابت تسلیحاتی نیز می‌تواند باعث ایجاد جنگ بین هوش مصنوعی‌ها شده و جان انسان‌ها را به خطر بیندازد. برای پیشگیری از دسترسی دشمنان به آن‌ها، ممکن است که این سلاح‌ها به‌گونه‌ای طراحی شوند که غیرفعال‌کردن آن‌ها کار دشواری باشد و در نتیجه انسان‌ها کنترلی بر روی آن‌ها نداشته باشند. این خطر حتی در هوش مصنوعی محدود نیز وجود داشته و در هوش مصنوعی قدرتمند شکلی جدی‌تر به خود می‌گیرد.
- هوش مصنوعی برای دستیابی به هدفی سودمند طراحی شده باشد اما از روشی خطرناک برای دسترسی به این هدف استفاده کند: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ما نتوانیم اهداف هوش مصنوعی را با اهداف خود هماهنگ کنیم. برای مثال، اگر از خودروی هوشمند خود درخواست کنید که شما را در اسرع وقت به فرودگاه برساند، احتمالاً خودرو شما را در حالی به مقصد می‌رساند که توسط نیروهای پلیس تعقیب می‌شوید چرا که خودرو دستورات شما را بدون آگاهی کامل از منظور دقیق شما انجام داده است.
همان‌طور که در مثال‌های بالا مشاهده کردید، نگرانی‌های مربوط به هوش مصنوعی بیشتر به توانایی‌های انسان مرتبط هستند. هوش مصنوعی توانایی بالایی در انجام وظایف داشته اما اگر این وظایف با اهداف ما هماهنگ نشود، آسیب‌های زیادی را به بار خواهد آورد. یکی از اصلی‌ترین اهداف امنیت هوش مصنوعی، حفاظت از جان انسان است.
پیشرفت هوش مصنوعی
استیون هاوکینگ، ایلان ماسک، بیل گیتس و بسیاری از نام‌های مشهور دیگر در حوزه‌ی علم و فناوری به همراه بسیاری از دانشمندان نگرانی خود در مورد خطرات هوش مصنوعی را به‌صورت علنی اعلام کردهاند. اما چرا این موضوع به ناگهان توجه همگان را به خود جلب کرده است؟ ایده‌ی ساخت هوش مصنوعی قوی برای مدتی طولانی داستانی تخیلی به حساب می‌آمد اما به‌لطف دستاوردهای جدید در این زمینه، حالا بسیاری از دانشمندان با جدیت بیشتری این ایده را دنبال می‌کنند. در حالی که هنوز بسیاری از افراد، ساخت هوش مصنوعی مشابه هوش انسان را بعید می‌دانند اما بیشتر دانشمندان این زمینه در کنفرانس پورتو ریکو ۲۰۱۵ اعلام کردند که این فناوری قبل از سال ۲۰۶۰ ابداع خواهد شد.
از آن‌جایی که هوش مصنوعی امکان برتری هوشی بر انسان را دارد، ما نمی‌توانیم رفتار آن را به‌طور قطعی حدس بزنیم. ما نمی‌توانیم اساس کار خود را بر پایه‌ی فناوری‌های قدیمی بنا کنیم چرا که تا به حال سیستمی که از نظر هوش بر ما برتری داشته باشد را ابداع نکرده‌ایم. در صورت ابداع این فناوری، در بهترین حالت با سیستمی مواجه می‌شویم که موجب تحول ما خواهد شد.
در حال حاضر انسان بر کره‌ی زمین حکمرانی می‌کند اما دلیل این موضوع نه در قدرت، سرعت و یا بزرگی بلکه در هوش انسان‌هاست. اما اگر موجودی هوشمندتر از ما به‌وجود آید، باز هم میتوان به این حکمرانی ادامه داد؟ از این رو بهترین راه برای اطمینان از تحول انسان به‌دست هوش مصنوعی، افزایش دانش در کنترل هوش مصنوعی و انجام تحقیق در مورد آن می‌باشد.
باورهای نادرست در مورد هوش مصنوعی
در حال حاضر بحث‌های زیادی پیرامون آینده‌ی هوش مصنوعی و تاثیر آن بر زندگی انسان شکل گرفته است. آیا باید از این فناوری با آغوش باز استقبال کرد و یا از آن واهمه داشت؟ با وجود مطرح‌شدن چنین پرسش‌هایی، درک نادرست بسیاری از افراد موجب شکل‌گیری باورهای غلطی در مورد هوش مصنوعی شده که به موضع‌گیری علیه آن دامن زده است. برخی از این باورهای نادرست در بخش زیر معرفی شده‌اند.
زمان ساخت هوش مصنوعی پیشرفته
اولین باور غلط مربوط به زمان ساخت هوش مصنوعی قدرتمند است. چه مدت طول می‌‌کشد تا هوش مصنوعی از هوش انسان سبقت بگیرد؟ متاسفانه بسیاری از افراد فکر می‌کنند که پاسخ این سوال به‌طور دقیق مشخص شده است. در واقع تاریخ مملو از وعده‌هایی است که هرگز به حقیقت نپیوستند. برای مثال، انتظار می‌رفت که در این زمان خودروها به جای جاده‌ها در آسمان به پرواز درآیند. جالب است که بسیاری از این پیش‌بینی‌ها توسط بنیان‌گذاران رشته‌های مختلف انجام گرفته است.
جان مکارتی (کسی که نام “هوش مصنوعی” را برای اولین بار به‌کار برد)، ماروین مینسکی، نثنیل روچستر و کلود شانون در مورد اولین کامپیوترهای زمان خود چنین پیش‌بینی کرده بودند:
ما پیشنهاد می‌کنیم که مطالعه‌ای دوماهه و با حضور ۱۰ نفر در مورد هوش مصنوعی در تابستان ۱۹۵۶ صورت بگیرد. در این مدت باید تلاش شود تا نحوه‌ی آموزش زبان، از مفاهیم انتزاعی گرفته تا روش حل مسئله، به ماشین آموزش داده شده و موجب پیشرفت آن‌ها شویم. ما بر این باوریم که در صورت استفاده از گروهی از دانشمندان در طی یک تابستان با پیشرفت‌های چشمگیری مواجه شویم.
در طرف دیگر، عده‌ای معتقدند که هوش مصنوعی پیشرفته در قرن فعلی تولید نخواهد شد. بسیاری از دانشمندان اذعان داشته‌اند که تا دستیابی به این موفقیت راهی طولانی در پیش داریم اما هیچ‌کدام از آن‌ها احتمال ابداع این فناوری در قرن جاری را رد نکرده‌اند چرا که بسیاری از پیش‌بینی‌های دانشمندان قدیمی نیز با شکست روبه‌رو شده بود. برای مثال ارنست رادرفورد، یکی از بهترین فیزیک‌دانان هسته‌ای تاریخ، در سال ۱۹۳۳ تنها ۲۴ ساعت قبل از کشف واکنش زنجیره‌ای هسته‌ای توسط ژیلارد، احتمال وجود انرژی هسته‌ای را رد کرده بود. همچنین ریچارد وولی، ستاره‌شناس مشهور، در سال ۱۹۵۶ سفر بین سیاره‌ها را “مزخرف محض” خوانده بود.
بزرگ‌ترین باور غلط در مورد هوش مصنوعی پیشرفته این است که هوش مصنوعی به‌دلیل نداشتن ساختار فیزیکی هرگز ساخته نخواهد شد. با این وجود، دانشمندان می‌دانند که مغز انسان از چندین کوارک و الکترون تشکیل شده و هیچ قانون فیزیکی ما را از ساخت کوارک‌های قدرتمندتر منع نکرده است. در حال حاضر افراد پیشرو در زمینهی هوش مصنوعی نظرات مختلفی را در مورد تاریخ ساخت نوع پیشرفته و قدرتمند این فناوری بیان کردهاند.
نظرات غیر تخصصی
باور غلط دیگر این است که تنها افرادی در خصوص هوش مصنوعی و امنیت آن ابراز نگرانی می‌کنند که تخصصی در این زمینه نداشته و اطلاعاتی در مورد آن ندارند. زمانی که استوارت راسل این موضوع را در جریان سخنرانی خود در کنفرانس پورتو ریکو بیان کرد، افراد حاضر در کنفرانس به او خندیدند. اشتباه دیگر این است که برای سرمایه‌گذاری در بخش امنیت هوش مصنوعی ابتدا افراد باید از احتمال بالای خطرات هوش مصنوعی مطمئن شوند. این در حالی است که پیشگیری از خطرات احتمالی به میزان احتمال آن ربطی ندارد همان‌طور که بسیاری از خانه‌ها برای پیشگیری از احتمال بسیار کم آتش‌سوزی بیمه میشوند.
البته ممکن است که رسانه‌ها نیز با نشان‌دادن هوش مصنوعی پیشرفته به عنوان سیستمی خطرناک یکی از دلایل ایجاد ترس در انسان‌ها باشند چرا که مقاله‌هایی که این‌گونه ترس‌ها را تبلیغ می‌کنند، بازدیدهای بیشتری داشته و سود بیشتری را برای این رسانه‌ها به همراه دارند.
خطرات هوش مصنوعی پیشرفته
احتمالاً شما نیز تیترهایی مانند “استیون هاوکینگ هشدار می‌دهد که قیام رباتها موجب نابودی انسان‌ها خواهد شد” و یا مشابه آن را دیده‌اید. این مقالات معمولاً با عکس رباتی مسلح و ترسناک همراه هستند و به شما هشدار می‌دهند که رباتها آگاه شده‌اند. چنین مقالاتی دقیقاً خلاصه‌ای از آن چیزی است که دانشمندان نسبت به آن هیچ‌گونه نگرانی ندارند.
نگرانی اصلی نه برای رباتها بلکه برای خود هوش مصنوعی و به‌ویژه هوشی که اهداف آن با اهداف ما هماهنگ نباشد، است. چنین سیستمی برای آسیب‌رساندن به انسان تنها به اینترنت نیاز خواهد داشت. حتی اگر ساخت رباتها غیرممکن بود، یک هوش مصنوعی پیشرفته می‌تواند بدون نیاز به بدن رباتی، انسان‌ها را وادار به انجام خواسته‌های خود کند.
بسیاری افراد باور دارند که رباتها نمی‌توانند انسان‌ها را کنترل کنند. با این وجود، هوش قابلیت کنترل را نیز به همراه دارد. برای مثال، انسان حیوانات وحشی را با استفاده از هوش خود کنترل می‌کند. این یعنی اگر موجوی باهوش‌تر از ما به وجود آید، احتمالا قابلیت کنترل ما را نیز خواهد داشت.
جمع بندی
هر چند که ایده‌ی ساخت هوش مصنوعی قدرتمند برای بسیاری از افراد جالب و برای بسیاری دیگر ترسناک به‌نظر می‌رسد اما هنوز تا تبدیل‌شدن این ایده به واقعیت زمان زیادی مانده است. اما سوال اصلی این است که ما چه آینده‌ای را می‌خواهیم؟ آیا اصلاً سیستم‌های رباتی مسلح باید تولید بشوند؟ آیا بهتر است که کارها توسط هوش مصنوعی و رباتها انجام شوند و ما از یک زندگی بدون کار لذت ببریم؟ آیا رباتها در آینده ما را کنترل خواهند کرد و یا بشریت کماکان به سلطه‌ی خود بر زمین ادامه خواهد داد؟ آیا رباتها جانشین ما خواهند شد و یا در کنار ما زندگی خواهند کرد؟ انسان‌‌بودن در جهانی که توسط هوش مصنوعی اداره می‌شود به چه معنا خواهد بود؟
در حال حاضر هیچ یک از این سوال‌ها پاسخ قطعی نداشته و تا زمانی که هنوز چنین سیستم قدرتمندی طراحی نشده باشد، نمی‌توانیم به‌طور قطعی به آن‌ها پاسخ دهیم. به‌نظر می‌رسد که فعلاً بهترین کار ممکن تحقیق و مطالعه در مورد سیستم‌های هوش مصنوعی قدرتمند و بررسی نحوه‌ی هماهنگ‌کردن اهداف آن‌ها با اهداف خودمان است زیرا در چنین حالتی انسان به راحتی می‌تواند بر روی اعمال آن‌ها کنترل داشته باشد.
نظر شما در مورد هوش مصنوعی چیست؟ آیا هوش مصنوعی در آینده کنترل زمین را در دست خواهد گرفت و یا در خدمت انسان خواهد بود؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات رایج:
در حال حاضر هوش مصنوعی در چه زمینههایی کاربرد دارد؟
دستیارهای صوتی مانند سیری، کورتانا و الکسا برخی از فناوریهایی هستند که توسط هوش مصنوعی کنترل میشوند. همچنین میتوان از هوش مصنوعی در چتباتها و بخش بازاریابی نیز استفاده کرد.
شرکتهای مهم فعال در زمینهی هوش مصنوعی کدامند؟
امروزه بیشتر شرکتهای بزرگ سعی دارند تا بخشی از بازار هوش مصنوعی را در اختیار بگیرند. شرکتهایی مانند گوگل، مایکروسافت، آمازون و اپل برخی از این شرکتها هستند.
منبع: Future of Life
نظرات