در برخی از موارد بیماری‌ها و مشکلات ستون فقرات و جهت محافظت بیشتر از ستون فقرات در حین بهبودی، کمربند طبی میتواند به عنوان عنصری موثر طی یک برنامه درمانی مورد استفاده قرار بگیرد. کمربند طبی که به عنوان ارتز لومبوساکرال یا بریس ال اس او (LSO) نیز شناخته میشود، وسیله‌ای کمک درمانی برای حمایت از ناحیه کمری ستون فقرات است که میتواند توسط پزشک تجویز شده یا بدون نسخه نیز خریداری شود. میتوان از این وسیله بدون نیاز به تجویز پزشک نیز طبق دستورالعمل‌های ارائه شده برای جلوگیری از وارد شدن آسیب بیشتر به کمر استفاده کرد. از اینرو، در این مقاله انواع بریس یا کمربندهای طبی که توسط پزشک تجویز یا توصیه میشوند را بررسی میکنیم.
اهداف و مکانیزم کمربند طبی برای تسکین درد
کمربند طبی تجویزی معمولاً چندین هدف که مکمل یکدیگر هستند را دارا می‌باشد:
- کاهش تنش عضلانی و تسکین کمردرد
- حفظ وضعیت بدنی مناسب به جهت بهبود باز توزیع وزن در ستون فقرات
- ایجاد شرایط درمانی مناسب برای آناتومی ستون فقرات
- افزایش دامنه عملکرد شخص طی فعالیت‌های روزمره
مکانیزم بنیادین کمربندهای طبی موجب تحقق اهداف فوق میشود. مکانیزم تسکین درد نیز بسته به طراحی منحصر بفرد هر کمربند یا بریس تا حدودی متفاوت است اما بطور کلی، یک بریس میتواند موارد زیر را ارائه دهد:
- حمایت مضاعف از ستون فقرات: زمانی که ناحیه کمر بدلیل آسیب دیدگی یا ضعیف شدن ساختارهای ستون فقرات ناپایدار باشد، استفاده از کمربند طبی میتواند موجب بازیابی ثبات و استحکام لازم شود. کمربند طبی با حفظ وضعیتی ایمن و حمایتی برای نیم تنه، میتواند شرایط لازم را برای تداوم روند درمانی مهیا کرده و از بروز آسیب اضافی پیشگیری کند.
- فشار کاهش فشار از روی ستون فقرات: کمربند طبی به برداشتن بخشی از وزن که معمولاً روی ناحیه کمری است کمک کرده و از طرفی نیز فشار را از روی مفاصل، دیسک‌ها و عضلات ستون فقرات کاهش میدهد. این کاهش فشار موجب تسکین تنش و درد عضلانی شایع پس از آسیب نیز میشود.
- کاهش دامنه حرکتی در طول دوره درمانی: هم کمربندهای طبی و هم قوزبندهای طبی برای جلوگیری یا محدود کردن دامنه حرکاتی مانند پیچش ستون فقرات یا خم شدن به جلو، عقب یا به پهلو که موجب بروز درد میشوند، استفاده میشوند. این محدودیت دامنه حرکتی موجب بهبود حس عمقی (proprioception) و حس آگاهی بدن شده و این امر موجب میشود مغز از موقعیت‌های اعضای بدن آگاه باشد و وضعیت بدنی را بطور طبیعی در جهت بهبودی و سلامت کمر تنظیم کند.
- کاهش حرکات ریز بین مهره‌ها: همچنین، کمربندهای طبی یابریس‌ها حرکات ریز بین مهره‌ها در یک بخش خاصی از ستون فقرات یا در ناحیه شکستگی مهره را محدود میکنند. در نتیجه این امر، درد ناشی از تنش عضلانی و تحریک شدگی مفاصل یا عصب‌ها نیز محدود میشود.
برخی تحقیقات نشان میدهند که استفاده از کمربند طبی طی یک برنامه درمانی، میتواند درد را موثرتر و بهتر از فیزیوتراپی و داروهای مسکن ضد درد درمان کند. با این حال، تایید قطعیت این امر به انجام تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
چه زمانی باید از کمربند طبی استفاده کرد؟
حتما توصیه میشود که قبل از استفاده از کمربند طبی با پزشک خود مشورت کنید. ارزیابی و بررسی پزشک در مورد تایید مفید بودن استفاده از کمربند طبی و همچنین تعیین نوع کمربندی که باید استفاده کنید، حیاتی است.
از طرفی حتما بخاطر داشته باشید که استفاده از کمربند طبی، بخشی از یک برنامه درمانی تجویزی بوده و استفاده از کمربند طبی یا هر نوع بریس به تنهایی یا بدون توصیه پزشک ممکن است باعث بروز آسیب بیشتر و تشدید درد شود.
علاوه بر سایر روش‌های درمانی غیر جراحی، استفاده از کمربند طبی و بریس در شرایط زیر میتواند به روند بهبودی و تسکین درد کمک کند:
- بهبودی بعد از عمل جراحی: ممکن است بعد از عمل جراحی ستون فقرات، یک کمربند طبی سفت برای کاهش فشار از روی ستون فقرات، افزایش ثبات و محدود کردن حرکات و ریزحرکات بین مهره‌ها به منظور ایجاد شرایط درمانی مناسب تجویز شود. اکثریت جراحان ستون فقرات، کمربند طبی را به همراه یک گردنبند طبی مناسب بیمار، پس از جراحی برای محدود کردن فعالیت و دامنه حرکتی تجویز میکنند تا تمامی قسمت‌های ستون فقرات بدون حرکت باقی بمانند. معمولا استفاده از کمربند و گردنبند طبی پس از جراحی به مدت ۳ الی ۸ هفته توصیه میشود اما این مدت زمان بسته به نیاز هر بیمار میتواند متغیر باشد.
- اسپوندیلولیستزیس ایستمی (لغزش یا سرخوردگی مهره‌های کمری): ثابت شده که استفاده از یک کمربند طبی سفت در موارد اسپوندیلولیستزیس ایستمی میتواند لغزش یا سرخوردگی مهره‌های کمری را به حداقل رسانده و با ایجاد تسکین درد، توانایی راه رفتن بیمار را بطور جدی بهبود بخشد. استفاده از کمربند طبی سفت، هرگونه حرکت اضافی را محدود کرده و با کنترل درد، آسیب وارده به مفاصل، عصب و عضلات را کاهش میدهد.
- اسپوندیلولیز: همانند اسپوندیلولیستزیس ایستمی، در موارد اسپوندیلولیز نیز استفاده از یک کمربند طبی سفت یا نیمه سفت میتواند با به حداقل رساندن ریزحرکات دردآور بین مهره‌های شکسته، بطور موثر باعث تسکین درد و ترمیم بهتر شکستگی شود. همچنین کمربند طبی میتواند از لغزش مهره‌ها نیز جلوگیری کند.
- آرتروز: میتوان ناپایداری ستون فقرات و ریزحرکات دردناک ناشی از عارضه استئوآرتریت ستون فقرات را نیز با استفاده از کمربند طبی سفت یا نیمه سفت کاهش داد. علاوه‌براین، اگر در کنار استئوآرتریت ستون فقرات به آرتروز زانو نیز دچار هستید میتوانید از انواع زانوبند طبی سفت یا نیمه سفت برای کاهش درد خود استفاده نمایید تا بتوانید فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهید.
- شکستگی فشاری ستون فقرات: در موارد شکستگی‌های فشاری ستون فقرات، کمربند طبی سفت یا نیمه سفت برای کاهش ریز حرکات بین مهره و برای کاهش فشار از روی ستون فقرات توصیه میشود.
- بیماری دژنراتیو دیسک/فتق دیسک کمر: زمانی که دیسک ستون فقرات شکسته یا دچار فتق میشود، استفاده از کمربند طبی سفت یا نیمه سفت میتواند در تثبیت وضعیت و کاهش ریزحرکات در بخش آسیب‌دیده ستون فقرات موثر باشد. استفاده از کمربند طبی از طرفی موجب محدودیت دامنه حرکتی و تحمل بهتر وزن بدن توسط ستون فقرات میشود.
- تنگی کانال نخاعی: در موارد تنگی کانال نخاعی، کمربند طبی برای کاهش فشار و محدود کردن ریزحرکات در قسمت تحتانی ستون فقرات استفاده میشود که عدم توجه به این دو مورد میتواند باعث تحریک عصب و بروز درد رادیکولار شود. گاها کمربند طبی بمنظور توزیع مجدد وزن و تخلیه فشار وارده به ستون فقرات نیز استفاده میشود.
- تنش و فشار عضلانی: در موارد نادر، ممکن است کمربند طبی انعطاف پذیر برای موارد کشیدگی عضلات کمر تجویز شود. از اینرو، کمربند طبی با کاهش فشار از روی ستون فقرات، به کاهش تنش عضلانی کمک کرده و قدرت عضلات برای محافظت از ستون فقرات را افزایش میدهد. گرمای حاصل از بستن کمربند طبی نیز به آرام شدن عضلات منقبض و تسکین درد کمک میکند. معمولا در موارد آسیب یا ضعف عضلانی، استفاده از کمربند طبی معمولا برای بیشتر از ۲ الی ۴ روز توصیه نمیشود.
در برخی موارد اگر سایر متد درمانی مانند فیزیوتراپی، گرما یا سرما درمانی یا داروهای مسکن موثر واقع شوند، ممکن است کمربند طبی تجویز نشود.
موارد و عواملی برای تضمین موفقیت درمان
برخی از عواملی که در بهبود احتمال موفقیت درمان نقش دارند عبارتند از:
- پوشیدن بریس یا کمربند طبی طبق توصیه و دستورالعمل پزشک: « حتماً طبق دستورالعمل پزشک خود از بریس تجویز شده استفاده کنید؛ چرا که برخی از انواع بریس‌ها برای نیازهای خاصی طراحی شده‌اند که استفاده نادرست از آنها میتواند باعث تشدید آسیب دیدگی و سایر مشکلات شود.»
- داشتن دیدگاه مثبت به استفاده از کمربند: تحقیقات نشان میدهند که داشتن دید مثبت به تاثیرات درمانی کمربند طبی، میتواند باعث دستیابی به نتایج موثرتری شود. از اینرو، ترغیب و حمایت اعضای خانواده، دوستان یا همکاران میتواند نقش بسزایی در بهبود نگرش فرد نسبت به کمربند طبی و نتایج استفاده از آن داشته باشد.
- وابسته نبودن به بریس برای تسکین طولانی: استفاده از کمربند طبی یا هر نوع بریس دیگری تنها برای کوتاه مدت توصیه میشود. استفاده طولانی مدت از این وسیله کمک درمانی موجب آتروفی عضلانی و وابستگی به بریس میشود که این امر بویژه در مورد شانه بندهای طبی متداول‌تر است. استفاده طولانی مدت از شانه بند میتواند باعث بروز عارضه شانه یخ زده شود.
- استفاده از کمربند طبی به همراه دیگر بریس‌ها: در بسیاری از مواردی که بیمار دچار مشکلات دیگری باشد، پزشک استفاده از کمربند طبی را به همراه دیگر بریس‌ها مانند بریس‌های شانه، بریس گردن و… تجویز میکند. اگر پزشک چندین بریس را برای شما تجویز میکند نگران استفاده همزمان از آنها نباشید و تنها به این فکرکنید که پس از مدتی درمان شما موفقیت آمیز خواهید بود.
چنانچه پزشک شما استفاده از کمربند طبی را توصیه نکند، طبق صلاحدید پزشک خود اقدام کرده و نباید از آن استفاده کنید.
نظرات