گوگل می‌تواند برنده بزرگ جنگ مایکروسافت و اسلک باشد

چندی پیش، اسلک با شکایت در خصوص نحوه رقابت در بازار اروپا از شرکت مایکروسافت، همه را شگفت‌زده کرد. پس از ماه‌ها بحث و گفتگو مبنی بر اینکه مایکروسافت تیمز رقیب واقعی سرویس اسلک نیست و در حقیقت، باید این پروژه را رقیب اپلیکیشن زوم دانست، شرکت اسلک مدعی شده که همه چیز واضح است: مایکروسافت تیمز رقیب آن‌هاست و اسلک در رقابت با مایکروسافت به مشکل خورده است. البته این مورد خیلی هم تعجب‌آور نیست اما اگر اسلک، رقابت با مایکروسافت را کار سختی می‌داند، پس طبیعتاً شرایط با ورود گوگل به این حوزه برای این شرکت سخت‌تر از قبل خواهد شد. غول جستجوی اینترنتی دنیا پس از سال‌ها توسعه و عرضه اپلیکیشن‌های ارتباطاتی، سرانجام تصمیم گرفته است تا مستقیماً وارد رقابت با اسلک، مایکروسافت تیمز و زوم (Zoom) شود.

تجربه گوگل برای سرویس‌های سازمانی، پیامدهای عظیم و به مراتب گسترده‌تری برای تکیه‌یِ اسلک (Slack) روی موارد ضدانحصار اتحادیه اروپا و حتی آینده این شرکت دارد. ظاهراً اسلک باید با دو غول دنیای فناوری رقابت کند؛ شرکت‌هایی که با تکیه بر تجربه و قدرت خود در خصوص سرویس‌های سازمانی و تجاری، تلاش می‌کنند تا سهم بزرگی از بازار ابزار و ارتباطات کاری برای سازمان‌ها و موسسه‌های کوچک و بزرگ را از آن خود کنند. اگر اسلک موفق شود تا اتحادیه اروپا را راضی کند که با روش و شکل کاری مایکروسافت مقابله کند، باز هم باید همین راه را برای مقابله با گوگل و اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های این شرکت طی کند. البته در این رقابت‌های ضدانحصاری که به جنگ‌های صلیبی شباهت دارد، G Suite مشکلات به مراتب بزرگتری در مقایسه با مایکروسافت و سرویس‌هایش برای اسلک پدید خواهد آورد.

شکایت اسلک از مایکروسافت، صرفاً ردموندی‌ها و تمرکز آن‌ها روی باندل کردن سرویس مایکروسافت تیمز (Microsoft Teams) با اشتراک آفیس ۳۶۵ را هدف قرار داده است. دیوید اسکِلهِیث (David Schellhase)، رئیس بخش حقوقی اسلک، در این خصوص اظهار داشته است که:

آنچه که ما می‌خواهیم این است که مایکروسافت تیمز از مجموعه آفیس جدا شود و به طور جداگانه و با قیمت تجاری عادلانه مرتبط [با این بازار] به فروش برسد تا به شکلی شایسته با محصول ما رقابت کند. همه چیز واقعاً به همین سادگی و سر راستی است.

مایکروسافت که چندین دهه است اپلیکیشن‌های متنوعی از نظر کارایی و بهره‌وری (Productivity) را در قالب مجموعه آفیس ارائه می‌دهد، تصمیم گرفت تا با عرضه تیمز در سال ۲۰۱۶ میلادی، این سرویس را به صورت رایگان در اختیار مشتریان آفیس ۳۶۵ (Office 365) قرار دهد. این تصمیم مایکروسافت باعث شده است تا اسلک به سختی کسب و کارهای مختلفی که از مجموعه آفیس استفاده می‌کنند را متقاعد سازد که هزینه‌ای اضافی برای استفاده از اسلک پرداخت کنند.

اما ظاهراً گوگل نیز تصمیم دارد تا این تاکتیک را پی بگیرد و آن را تکرار کند. رئیس جدید واحد جی سوئیت (G Suite) – که شامل کاربران عادی جیمیل نیز می‌شود که تا اوایل سال جاری میلادی بیش از ۲ میلیارد کاربر فعال دارد – یعنی خایور سولترو (Javier Soltero)، در آن زمان گفت که «تغییر روشی که مردم کار می‌کنند چیزی‌ست که ما منحصراً آن را هدف قرار داده‌ایم».

سولترو پس از چهار سال فعالیت در مایکروسافت، اخیراً به شرکت گوگل پیوسته است. وی در اصل، با خرید شرکت Acompli توسط غول نرم‌ افزاری دنیا به ردموندی‌ها پیوست؛ سرویسی که بعداً به نسخه iOS اوت‌لوک تبدیل شد. او در حال حاضر مهارت خود را با یافتن خلاء‌ها و پیشنهاد خرید اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های مناسب برای پر کردن این شکاف‌ها در مایکروسافت به خوبی نشان داده است. اگر او بتواند چنین چیزی را در گوگل نیز پیاده کند، پس اسلک یک رقیب بزرگ دیگر را سر راه خود می‌بیند که آماده است با استفاده از نفوذ و قدرت خود، اپلیکیشن ارتباطی کارآمد و پرقدرتی را عرضه کند و بخش بزرگی از بازار را از آن خود سازد.

از تصمیم‌ها و حرکت‌های اخیر گوگل مشخص است که این شرکت قصد دارد با زوم، مایکروسافت تیمز و اسلک به رقابت بپردازد. گوگل اوایل سال جاری میلادی، جهت رقابت با محبوبیت ناگهانی زوم، اقدام به رایگان کردن گوگل میت (Google Meet) کرد و پس از آن نیز، این اپلیکیشن ویدئو کنفرانسی را با سرویس‌های جیمیل و تقویم (Google Calendar) خود ادغام کرد. قدم بعدی برای رقابت واقعی با زوم و تیمز، ادغام گوگل چت (Google Chat)، رومز (Rooms) و میت با جیمیل است. البته تا اواخر امسال شاهد این ادغام نخواهیم بود اما مشخص است که این تصمیم، اولویت بزرگ گوگل خواهد بود.

ادغام گوگل میت با سرویس جیمیل

اگر گوگل بتواند واقعاً این کار را عملی کند و یک بستر ارتباطی منسجم‌تر ارائه دهد که ایمیل، چت و تماس‌های ویدئویی در قالب یک تجربه واحد باشد، پس تهدید بزرگی برای اسک و حتی مایکروسافت تیمز شاهد خواهیم بود.

اسلک هنوز پاسخی به تهدیدهای روزافزون گوگل نداده و مشخص نکرده است که چرا رویکرد ادغام سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های ارتباطی گوگل برای آن‌ها، تهدید کمتری نسبت به مایکروسافت به حساب می‌آید. اسکلهیث در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا کار مایکروسافت با تیمز با رویکرد اخیر گوگل تفاوت دارد، گفته است:

گوگل و مایکروسافت با یکدیگر فرق دارند. مایکروسافت جایگاه برجسته‌ و غالب با مجموعه ابزارهای آفیس و همه نرم افزارهای جانبی خود دارد. هیچ قانونی علیه چنین جایگاه غالبی نیست اما قوانینی درباره چگونگی رفتار شرکت‌های دارای سهم بازارِ غالب وجود دارد. ربط دادن یک محصول مستقل به یک محصول غالب (از نظر سهم بالای بازار و حکمفرمایی آن) کاری است که آن‌ها نمی‌توانند انجام دهند.

اگر بخواهیم آمار و ارقام موفقیت و تسلط بر بازار بین مایکروسافت و گوگل را مقایسه کنیم، با چنین آماری روبرو هستیم: حدود ۱٫۲ میلیارد کاربر از آفیس استفاده می‌کنند و گوگل نیز می‌گوید که G Suite نیز توسط ۲ میلیارد کاربر استفاده می‌شود. تفاوت کلیدی بین این ارقام این است که اکثریت قریب به اتفاق کاربران آفیس، در قالب تهیه اشتراک و استفاده از مجوز قانونی از آن استفاده می‌کنند درحالیکه حدود ۱٫۵ میلیارد از استفاده‌کنندگان G Suite را کاربران جیمیل تشکیل می‌دهند که احتمالاً تمایلی به استفاده از این بستر (جی سوئیت) ندارند. گوگل تاکنون تمرکزی روی تبدیل این کاربران رایگان به مشتری‌های سازمانی نداشته است – اما اگر چنین چیزی را آغاز کند، این قضیه می‌تواند خیلی زود به بازیگر اصلی و برگ برنده این شرکت تبدیل گردد.

مایکروسافت با آفیس به کسب و کارها تسلط دارد اما گوگل به وضوح بر مشتریان سرویس ایمیل، جستجوی اینترنتی و سرویس‌هایی نظیر یوتیوب مسلط است. سرویس‌های رایگان گوگل برای کار و شغل‌های مختلف نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. چنین چیزی را به شکلی واضح در زمینه آموزش و تحصیل شاهد هستیم جاییکه جی سوئیت و کروم‌بوک‌ها ابزار اصلی کلاس‌های درس سراسر ایالات متحده محسوب می‌شوند. توانایی گوگل در باندل کردن و ادغام سرویس رایگان میت با جیمیل هنوز هم می‌تواند دلیلی برای نگرانی اسلک باشد حتی اگر این شرکت مایل به پذیرش چنین نظریه‌ای نباشد و یا قصد رقابت با گوگل را نداشته باشد.

البته هنوز هم مشخص نیست که آیا کمیسیون اتحادیه اروپا به شکلی رسمی به بررسی شکایت اسلک خواهد پرداخت یا خیر. هنوز زمان زیادی تا مشخص شدن این موضوع باقی مانده است. بنابراین، این ماه‌های پیش رو، فرصت مناسبی برای مایکروسافت، گوگل، اسلک و زوم خواهد بود تا در زمینه تصاحب بازار ارتباطِ مشاغل و دانشجویان تلاش کنند.

ساتیا نادلا (Satya Nadella)، مدیرعامل مایکروسافت در ماه آوریل اظهار داشت که «ما شاهد دو سال تحول دنیای دیجیتال تنها در عرض دو ماه بودیم». کسب و کارهای زیادی در جریان پاندمی ویروس کرونا به استفاده از سرویس‌هایی نظیر مایکروسافت تیمز و زوم روی آوردند. اگرچه مایکروسافت تیمز سال گذشته توانست سرویس اسلک را با ۱۳ میلیون کاربر روزانه پشت سر بگذارد، اما این موضوع هنوز هم برای شکایت به اتحادیه اروپا دلیلی کافی نیست. واضح است که این تحول دیجیتالی و حرکت کسب و کارها به استفاده از سرویس‌های دیجیتال در جریان پاندمی و قرنطینه خانگی، بسیاری را به جای استفاده از اسلک، به استفاده از مایکروسافت تمیز سوق داده است.

در شروع این پاندمی، استفاده از مایکروسافت تیمز تنها در یک هفته حدود ۴۰ درصد رشد کرد و از ۳۲ میلیون به ۴۴ میلیون کاربر رسید. این تغییر هنوز هم کند نشده است چراکه مایکروسافت در ماه آوریل اعلام کرد تیمز هم اینک بیش از ۷۵ میلیون کاربر فعال روزانه دارد. اسلک نیز گفته است که به دلیل افزایش تقاضا برای کار کردن از راه دور، رکورد تعداد کاربران این سرویس شکسته شده است؛ اگرچه این شرکت مدعی شد که تعداد کاربران همزمان اسلک تنها ۱۲٫۵ میلیون نفر است. البته این رقم هنوز هم از ۱۲ میلیون کاربر فعال روزانه اسلک که در ماه اکتبر سال گذشته میلادی اعلام شد، بیشتر است.

مایکروسافت به شکایت اسلک پاسخ داده و از این فرصت استفاده کرده تا موضعی که حس می‌کند اسلک آن را از دست داده است، تصاحب کند: یعنی ویدئو کنفرانس. اگرچه اسلک از ویدئو کنفرانس‌ها پشتیبانی می‌کند اما مایکروسافت می‌گوید:

با بیماری کووید-۱۹، رکوردهای مایکروسافت تیمز در بازار شکسته شده است در حالیکه اسلک از عدم حضور در [بازار] ویدئو کنفرانس‌ها رنج می‌برد.

سطح کنفرانس‌های ویدئویی اسلک به مراتب پایین‌تر از مایکروسافت تیمز است؛ همین دلیل نیز باعث شده است تا اسلک با آمازون برای انتقال به Chime و استفاده از آن برای بخش تماس‌های ویدئویی و صوتی خود همکاری کند.

عدم توجه کافی اسلک به تماس‌های ویدئویی و کنفرانس‌های ویدئویی باعث شده است تا تفاوت‌های مایکروسافت تیمز و این سرویس پررنگ‌تر شود. مایکروسافت سرمایه‌گذاری‌های خود روی سرویس‌های Lync و اسکایپ (Skype) را به حداقل رسانده و در عوض روی مایکروسافت تیمز و چت تمرکز کرده است. این در حالی‌ست که اسلک از IRC برای محیط‌های کاری الهام گرفته است و به طرز جاه‌طلبانه‌ای قصد حذف ایمیل‌های تجاری را دارد.

تفاوت‌های بین مایکروسافت تیمز و اسلک باعث شده است تا هر دو سرویس روی مشتریان مختلفی تمرکز کنند؛ به خصوص مایکروسافت که جامعه مخاطبین بالای آفیس را در اختیار دارد و سعی می‌کند همه نوع ابزاری را برای آن‌ها فراهم سازد تا نیازی به استفاده از سرویس‌های دیگر نظیر اسلک، جی سوئیت و زوم نداشته باشند. هرچند گوگل نیز شرکتی بزرگ با سرویس‌های متنوع و با کاربران زیاد است. ادغام گوگل میت و جیمیل، ضعف اسلک را هدف گرفته است و اگر قصد گوگل قصد تولید سرویسی برای رقابت مستقیم با اسلک را داشته باشد، این شرکت قطعاً با مشکلات به مراتب بزرگتری نسبت به مایکروسافت روبرو خواهد شد. در حقیقت، می‌توان گفت که برنده واقعی رقابت مایکروسافت و اسلک و جنگ حقوقی این دو شرکت، گوگل خواهد بود چراکه این غول دنیای فناوری می‌تواند از این فرصت استفاده کند و با محدودیت‌های احتمالی تعیین شده برای مایکروسافت، بخش بزرگی از سهم بازار را تصاحب کند.