از همان ابتدا، نام «نیروی فضایی» شبیه یک عبارت کلی و اساسی به نظر می‌رسید. این نام، بازتاب اسم‌های متناسب با سلیقه نوجوانان و کلمات استفاده شده در هالیوود نظیر کادر فضایی، Spaceballs و ماژول افنجاری Q-36 از Marvin the Martian است.
علی‌رغم اینکه این نام باعث بحث و جدل‌های فراوان در توییتر شد و نتفلیکس نیز اقتباسی کمدی از آن با بازی استیو کارل (Steve Carell) در دست ساخت دارد، اما استفاده از این عبارت از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، باعث جدی شدن این موضوع شده است.
مفهوم اصلی آن، برای یاد کردن از تسلیحاتی است که از روش‌های جدید برای مقابله با امور نظامی در مدار زمین استفاده می‌کند. خیر، این عبارت به معنای وجود سربازان فضایی با تسلیحات پیشرفته و لیزری نظیر سبک Moonraker نیست. این موضوع بیشتر به استفاده و محافظت از ماهواره‌های فضایی اشاره دارد که برای جنگ‌های مدرن ضروری هستند؛ به خصوص برای کشورهای پیشرفته‌ای نظیر آمریکا و برخی از مخالفان بالقوه آن (روسیه و چین).
از مدت‌ها پیش، استخدام‌کنندگان ارتش آمریکا به دنبال استخدام بهترین و باهوش‌ترین افراد ممکن بودند تا با گذشت زمان و نزدیک شدن به آنچه در داستان‌های علمی تخیلی شاهد آن بودیم، از پیشرفت علم جا نمانند.
در این مقاله به بررسی نکاتی کلیدی پرداخته‌ایم که باید درباره «نیروی فضایی» و چگونگی تحقق یافتن آن بدانید.
نیروی فضایی دقیقاً چیست؟
نیروی فضایی آمریکا در تاریخ جمعه ۲۹ آذر ماه ۱۳۹۸ (۲۰ دسامبر ۲۰۱۹) تاسیس شد و از آنجایی که باید در پنتاگون در خصوص نحوه شکل‌گیری آن بحث شود، احتمالاً فعالیت خود را از اواسط سال ۲۰۲۱ میلادی آغاز خواهد کرد. بر اساس اطلاعات منتشر شده، مسئولیت‌های این بخش شامل «توسعه متخصصان نظامی فضایی، دستیابی به سیستم‌های نظامی فضایی [و] بلوغ اصول قدرت فضایی» می‌شود. لایحه اختیارات دفاع ملی برای سال ۲۰۲۰ میلادی برای تحقق امور این بخش، ۴۰ میلیون دلار بودجه در نظر گرفته است.
در راس این سازمان جن. جان ریموند (Gen. John Raymond) ملقب به جی ریموند – نخستین رئیس عملیات‌های فضایی کشور آمریکا – قرار دارد و نخستین عضو نیروی فضایی نیز شناخته می‌شود.
این بخش، ششمین شاخه نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا است بنابراین می‌توان آن را در زمره نیروی زمینی، نیروی هوایی، نیروی دریایی، تفنگداران دریایی، و گارد ساحلی دانست. البته نیروی فضایی آمریکا از نظر امور اداری، تفاوت‌های ظریفی با شاخه‌های دیگر دارد: نیروی فضایی این کشور زیرمجموعه نیروی هوایی آن محسوب می‌شود همانطور که تفنگداران دریایی زیرمجموعه نیرویی دریایی به حساب می‌آید.
در مراحل اولیه شکل‌گیری این نیرو، می‌توان گفت که نیروی فضایی و نیروی هوایی آمریکا همانند یک خواهر و برادر هستند. آنچه که اکنون به عنوان نیروی فضایی شناخته می‌شود، همان چیزی‌ست که در نیروی هوایی نیز شاهدش بودیم و قرار است طی ماه‌های آینده، پرنسل این بخش تکمیل شده و در پست مربوطه خود قرار گیرند. علاوه بر این، شعبه جدید ماموریت‌های فضایی در ستاد نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا ایجاد خواهد شد (همانطور که نیروی زمینی و هوایی آمریکا در حال حاضر ماموریت‌های خص خود را دارند).
چقدر از نیروی فضایی تاکنون تکمیل شده است؟
از ژانویه گذشته که دونالد ترامپ از لوگوی رسمی نیروی فضایی آمریکا رونمایی کرد، عملاً شکل‌گیری این شعبه وارد مرحله جدیدی شد. البته، شباهت لوگوی نیروی فضایی به Starfleet Command از سری Star Trek نیز بحث‌های زیادی را در رسانه‌های اجتماعی به دنبال داشت. از سوی دیگر، طرحی اولیه از لباس‌های نظامیان این شعبه نیز منتشر شد که از خطوط برجسته تشکیل شده و رنگ خاکی آن، امکان استتار روی زمین را برای سربازان نیروی فضایی آمریکا فراهم می‌آورد. نیروی فضایی آمریکا در خصوص این مورد گفت که:
USSF از لباس فرم فعلی نیروی زمینی و هوایی استفاده می‌کند تا از هزینه‌های طراحی و تولید لباس جدید کاسته شود. اعضای این بخش، همانند همتایان خود که روی زمین کار می‌کنند به نظر می‌رسند.
برای اینکه بدانیم این شاخه جدید چیست، باید این نکته را مد نظر قرار دهیم: در تاریخ ۲۶ مارس، نیروی فضایی طبق آنچه که نخستین پرتاب فضایی امنیت ملی خواند، یک ماهواره ارتباطی نظامی را که توسط Lockheed Martin ساخته شده بود، به مدار پرتاب کرد؛ این ماهواره از یک شبکه ماهواره‌ای شش‌گانه و رمزنگاری شده تشکیل شده بود.
نیروی فضایی چگونه آغاز به کار کرد؟
دونالد ترامپ نخستین بار در ملاء عام طی یک سخنرانی برای تفنگداران دریایی در ماه مارس سال ۲۰۱۸ میلادی از عبارت «نیروی فضایی» استفاده کرد و از همان زمان، ایده تشکیل یک شاخه نظامیِ کیهانی توجه همه را به خود جلب کرد.
ترامپ طی سخنرانی خود گفت:
ما کارهای شگرفی در فضا انجام می‌دهیم و من با خود گفتم “شاید ما به یک نیروی جدید نیاز داریم. ما آن را نیروی فضایی می‌نامیم”. من واقعاً در این مورد جدی نبودم اما بعد با خود گفتم “چه ایده خوبی. شاید ما باید این کار را انجام دهیم”.
سه ماه بعد، ترامپ نشان داد که در عملی ساختن این تصمیم، کاملاً جدی است. در جلسه شورای ملی فضایی، به ریاست معاون رئیس جمهوری یعنی مایک پنس (Mike Pence)، وزارت دفاع مامورِ آغاز روند تشکیل شاخه ششم ارتش آمریکا شد.
ترامپ نیز بیان داشت:
صرف داشتن حضورِ آمریکا در فضا کافی نیست. ما باید تسلطِ آمریکا در فضا را نیز داشته باشیم.
رئیس جمهوری آمریکا به تنهایی صلاحیت ایجاد خدمات نظامی را ندارد. این کارِ کنگره آمریکا است که آخرین بار در سال ۱۹۴۷ شاهد انجام آن بودیم؛ زمانی که با امضای هری ترومن (Harry Truman)، رئیس جمهور وقت آمریکا، نیروی هوایی از ارتش آمریکا جدا شد.
در اکتبر ۲۰۱۸، شورای ملی فضایی شش توصیه را برای ارسال به رئیس جمهور تصویب کرد که به بخشی از دستورالعمل و خط مشی فضایی تبدیل شد. این توصیه‌ها در عمل، شامل کارهای اساسی نیروی فضایی برای تشکیل یک فرماندهی فضایی جدید و یکپارچه و یک آژانس تهیه فناوری‌های جدید فضایی و همچنین بازنگری بین سازمانی در مورد قابلیت‌ها و ظرفیت‌های فضایی می‌شود.
علاوه بر این، مایک پنس طی سخنرانی خود گفت که شورای فضایی با شورای امنیت ملی برای «حذف نوارهای قرمز» پیرامون قوانین درگیری در فضا همکاری خواهد کرد. این گفته را می‌توان اینطور تفسیر کرد که آن‌ها به دنبال راهی برای پافشاری روی معاهده بین‌المللی فضای بیرونی (Outer Space Treaty) مبنی بر صلح‌آمیز بودن همه فعالیت‌ها در فضا هستند.
این شاخه از ناکجاآباد نیامده، درست است؟
بله، درست است. پیش از نیروی فضایی، فرماندهی فضایی ایالات متحده در سال ۱۹۸۵ توسط رئیس جمهور رونالد ریگان (Ronald Reagan) تاسیس شد؛ ریگان ایده‌های ضد و نقیضی درباره دفاع‌های مبتنی بر فضا داشت. به دنبال حملات تروریستی یازده سپتامبر ۲۰۰۱، فرماندهی فضایی با فرماندهی استراتژیک ایالات متحده ادغام شد.
در فوریه سال ۲۰۱۹ میلادی، ترامپ دستورالعمل سیاست‌گذاری فضایی ۴ را امضا کرد و خواستار ایجاد دپارتمان نیروی فضایی شد که تحت نظر مسئول نیروی هوایی باشد. با این حال، این بخشنامه، هدف از تشکیل یک شاخه مستقل نظامی را مشخص کرد.
در آگوست ۲۰۱۹، ترامپ به طور رسمی دوباره فرماندهی فضایی ایالات متحده را به عنوان یک بخش از دپارتمان دفاعی تاسیس کرد. این یکی از ۱۱ فرمان یگان جنگی متحد بود که هر یک از آن‌ها بر یک منطقه جغرافیایی یا کارکردی خاص، نظارت دارند. به عنوان مثال، می‌توان به فرماندهی اروپا (European Command) یا فرماندهی سایبری (Cyber Command) اشاره کرد. رئیس جمهور آمریکا گفت که این احیا، گامی به سوی ایجاد نیروی فضایی به عنوان یک شاخه نظامی جدید خواهد بود.
بخش نظامی دقیقاً در چه زمینه‌ای فعال خواهد بود؟
ارتش آمریکا چندین دهه درگیر پروژه‌های مرتبط با فضا بوده است. در دهه ۱۹۶۰، همزمان با تلاش ناسا برای فرود روی ماه، نیروی هوایی آمریکا نیز با فضانوردان خود، برنامه فضاییِ موازی با ناسا را پیش می‌برد که البته تا آنجایی که ما خبر داریم، هیچکدام از این برنامه‌ها اجرا نشده و به فضا پرتاب نشده‌اند.
این اواخر، نیروی هوایی، زمینی و دریایی آمریکا واحدهای خاصی با تمرکز روی المان‌های عملیات‌های فضایی تشکیل دادند. یکی از یادداشت‌های پنتاگون که توسط سایت Defense One بدست آمده نشان می‌دهد که پیشنهاد اصلی دولت ترامپ برای شاخه ششم نظامی این است که نیروی فضایی، مرکز عملیاتِ ماهواره‌ای نیروی دریایی، بخش فضایی نیروی دریایی و فرماندهی سیستم‌های جنگاوری نیروی دریایی، بخش‌هایی از فرماندهی فضایی نیروی هوایی و تیپ شماره یک نیروی فضایی ارتش باشد که به طور مشخص برای «امکان تحویل نیروی نظامی تعیین‌کننده و قاطع» ایجاد شده است و دو تن از فضانوردان ناسا نیز باید در آن حضور داشته باشند.
امروزه بخش قابل توجهی از فعالیت‌های نظامی ایالات متحده به فضا وابسته است که در فرماندهی فضایی نیروی هوایی واقع در کلرادو مستقر است و بیش از ۳۰ هزار نفر در تاسیسات آن در فلوریدا و کالیفرنیا حضور دارند. این فرماندهی، ماموریت‌هایی را مدیریت می‌کند که شامل ارتباطات ماهواره‌ای، سیستم‌های هشدار موشکی، نظارت بر فعالیت‌های فضایی و پروژه‌هایی نظیر هواپیمای فضاییِ مخفی X-37B می‌شود.
نیروی هوایی حتی روی سیستم موقعیت‌یابی جهانی نیز نظارت می‌کند؛ یعنی، ماشین‌های پشت GPS که با استفاده از آن‌ها برای مسیریابی در جاده‌ها بهره می‌برید.
چرا آمریکا به این نیرو نیاز دارد؟
مقامات دولت ترامپ بر این عقیده هستند که فضا یک «حوزه جنگی» است و دیگر قدرت‌های جهانی نظیر روسیه و چین نیز در آن فعالیت می‌کنند. این عبارت همان چیزی‌ست که برخی از نیروهای هوایی چندین سال است که به آن اشاره می‌کنند.
بخش اعظم اقتصاد و شیوه زندگی ما در قرن بیست و یکم – از معاملات بانکی و پیش‌بینی وضعیت آب و هوا گرفته تا خدمات تلویزیونی و GPS – به عملکرد ماهواره‌ها به صورت شبانه‌روزی و بدون وقفه بستگی دارد. ارتش‌ها نیز به آن‌ها وابسته هستند. اما در حال حاضر فضا کمی به غرب وحشی شباهت دارد و ترکیبی گسترده از ماهواره‌های دولتی و تجاری در آن حضور دارند.
پیش از این نمونه‌ای از هدف راه‌اندازی چنین بخشی را نیز شاهد بوده‌ایم: در سال ۲۰۰۷ میلادی، چین ماهواره‌ای به فضا پرتاب کرد که آوارهای فضایی مخرب آن به مدار آسیب رساندند. البته بسیاری این عملیات سال ۲۰۰۷ را نمایش قدرت نظامی این کشور دانستند.
آیا همه موافق ایجاد نیروی فضایی آمریکا هستند؟
قطعاً خیر. از زمان پخش خبر تاسیس این شاخه در ارتش آمریکا، مردم سراسر جهان و به خصوص ملت آمریکا نسبت به آن واکنش نشان دادند. به گفته برخی تحلیلگران، ایجاد یک شاخه نظامی جدید باعث تضعیف دیگر شاخه‌ها شده و منجر به نزاع داخلی در ارتش خواهد شد.
دن گریزیر (Dan Grazier)، یکی از نظامیان مستقر در مرکز اطلاعات دفاعی در پروژه نظارت بر دولت در گفتگو با SpaceNews در سال ۲۰۱۸ اظهار داشت:
زمانی که شما یک بروکراسی جدید خلق می‌کنید، آن بروکسی تمایل دارد تا روی تحقق اهداف خود تمرکز کند. اینجا جایی‌ست که مشکلات متعددی پیش می‌آید.
هدر ویلسون (Heather Wilson)، دبیر سابق نیروی هوایی دولت ترامپ، زمانی که ایده تاسیس نیروی فضایی آمریکا مطرح شد، استقبال کمی از آن کرد. ویلسون در آن زمان در یادداشتی به این نکته اشاره کرد که تاسیس یک نیروی فضایی طی ۵ سال بیش از ۱۳ میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت. رقمی که توسط پنس و دیگر موافقان نیروی فضایی رد شد. البته گریزیر مدعی شده که رقم پیش‌بینی شده هیلسون می‌تواند از این هم بیشتر شود.
اما زمانی که این ایده غیرجدی به حقیقت پیوست و خیلی زود مسیر خود را آغاز کرد، ویلسون نیز در ملاء عام گفت که کاملاً «همسو» با این برنامه خواهد بود.
نظرات