در منطقه‌ی اکوادوری جنگل آمازون، یک زنبور تازه کشف شده، عنکبوت‌هایی را که به طور معمول اجتماعی زندگی می‌کنند را به زامبی‌های تنها و گوشه گیر تبدیل می‌کند! در ادامه‌ی این گزارش همراه تکفارس باشید.
گونه‌های عنکبوتی، Anelosimus eximius، هزاران نفر از اعضای خانواده خود را با ساختن تاره‌ها و پیچه‌های سطل مانندی ایجاد می‌کنند. این گونه از عنکبوت طبق تحقیقاتی که پیش از این صورت گرفته است به دسته‌ای متعلق است که با عنوان «عنکبوت‌های اجتماعی» شناخته می‌شوند، دلیل این قرار گیری آن است که این گونه از عنکبوت‌ها با دیگر عنکبوت‌های هم گونه لانه‌ی مشترکی استفاده می‌کنند و در شکار، فرزندپروری و وظایف تغذیه‌ای دیگر با یکدیگر همکاری می‌کنند.
داستان تا اینجای کار به کندی در حال پیشرفت است تا جایی که پای یک گونه‌ی با نام زاتیپوتا (Zatypota) به میان آمده و هیجان را بر گزارش ما می‌دمد. این گونه‌ی زنبور قابلیت آن را دارد که بر روی شکم خود عمل تخم گذاری را انجام دهد.
هنگامی که این زنبور تخم را از مجارای خود رها سازی می‌کند، یک لارو پدید می‌آید، این لارو خود را به عنکبوت‌های یاد شده متصل می‌کنند و از آن‌های برای ادامه‌ی زندگی و رشد به طور انگلی تغذیه می‌کنند، این زنبور به منظور زنده ماندن به مکیدن هائیمولیمف (haemolymph) خون مانند این عنکبوت نیاز دارد. در این مرحله، رفتار عنکبوتی تغییر می‌کند و توسط لارو این زنبور به نوعی به بردگی گرفته می‌شود. این عنکبوت آلوده شده به دنبال رفتار‌های جدید خود، از لانه‌ی جمعی هم نوعانش دور می‌شود و یک شبکه‌ی تار عنکبوتی پیله‌ای شکل را ایجاد می‌کند.
این لارو چسبیده شده، از عنکبوت تا زمانی که جانی در بدن عنکبوت باقی نمانده باشد از آن تغذیه می‌کند، آنگاه این لارو که در ایمنی نسبی تار‌های پیله‌ای شکل میزبانش قرار دارد، در نهایت در غالب یک زنبور مادر و زیبا از پیله‌ی پیچیده شده خارج می‌شود. بسی وحشیانه!
فیلپه فرناندز فورنیر (Philippe Fernandez-Fournier) به این رفتار عجیب عنکبوت توجه کرد تحقیق جدیدی را در این زمینه آغاز کرد. گونه‌ی عنکبوت Anelosimus eximius معمولا لانه خود را رها نمی‌کند، اما زمانی که او مشاهده کرد که یکی از این عنکبوت‌های اجتماعی، از دسته‌ی خود جدا شده و اقدام به ساخت یک شبکه‌ی تاری جدید و مستقلی را کرده است، هیجان زده شد و مشتاقانه مطالعات خود را ادامه داد.
تحقیقات او ،که در نشریه‌ی Entomology Ecological منتشر شده است، نشان می‌دهد که لارو گونه‌ی زنبور Zatypota قادر است تا فعالیت‌های میزبان خود را به کنترل در آورد. این لارو با کنترل رفتار میزبان و مجبور کردن آن به ساختن و تنیدن، این شبکه‌های غیر معمول را پدید می‌آورد. این محقق اذعان داشته است که این رفتار لارو این گونه‌ی زنبور ممکن است پیشرفته‌ترین رفتار تسخیری و یا کنترل کننده‌ای باشد که تاکنون دیده می‌شود.
فرناندز فورنی و تیم تحقیقاتی او معتقدند که این انگل از طریق «بهره گیری از برخی برنامه‌های پراکنده کننده‌ی اجدادی» باعث تغییرات رفتاری در عنکبوت میزبان می‌شود. این طرز رفتار زنبور به طرز غریبی مشابه با عمل کنترل مغز است. در هر صورت یا این تئوری درست است یا اینکه این لارو زنبور با استفاده کردن از منابع غذایی عنکبوت میزبان باعث مرگ آن از گرسنگی می‌شود، که این عمل باعث می‌شود تا آن‌ها با ساخت یک لانه‌ی جداگانه به دنبال غذا‌های بیشتری باشند. با این حال نمی‌توان این حقیقت را نادیده گرفت که الگوی تنیدن تار این عنکبوت بعد از اینکه از گروه خود خارج شد نسبت به حالت معمول خود تغییر پیدا می‌کند و بر خلاف همنوعان خود شروع به تنیدن تار می‌کند.
در قلمرو حیوانات، توانایی زامبیده کردن توسط زنبورها عنوان و مضوع آنچنان جدید نیست. دیگر گونه‌های عنکبوت، مانند Orb Weaver، نیز به میزبان‌های ناخواسته‌ای برای زنبورها تبدیل می‌شوند و همچنین گونه‌های دیگری از زنبورها نیز وجود دارد که این کار را بر سر گونه‌های مختلف سوسک‌ها نیز انجام می‌دهند. با این حال، این رفتار گونه‌ی زنبور تازه کشف شده به نظر می‌رسد که بر نحوه‌ی ساخت تار و رفتار اجتماعی این گونه خاص عنکبوت تاثیر بیشتری می‌گذارد و نسبت به رفتار‌های مشابهی که در دنیای وحش کشف شده بود، به نظر پیچیده‌تر و با وسعت بیشتری می‌آید.
ولی این گونه از لارو زنبور چگونه می‌تواند این کار را انجام دهد؟ پاسخ به این سؤال آنقدر‌ها هم آسان نیست اما در حال حاضر چند نظریه اصلی توسط محققین مطرح شده است، یکی از موارد مطرح شده آن است که لارو زنبور با تزریق هورمون‌های مخصوصی به عنکبوت کنترل آن را به دست می‌آورد. در طی این تئوری محققین حدس می‌زنند که این هورمون‌ها تمایل میزبان را برای کاهش تنیدن تار در هنگام پوست اندازی را تغییر داده و در نتیجه این عدم تمایل معکوس شده و عنکبوت میزبان علاقمند به تنیدن تار و حتی یکم لانه‌ی جداگانه می‌شود. این فرضیه از آنجایی نشئات گرفته است که گونه‌های دیگر از زنبورهای انگلی نیز می‌توانند مغز میزبان خود را با یک نیش و تزریق هوررمون‌های مخصوصی به اراده و کنترل خود در آورند.
محققان همچنین کشف کردند که اندازه کلنی این گونه از عنکبوت نیز در تعداد عنکبوت‌هایی که به این صورت آلوده شد و به زامبی تبدیل می‌شوند، نقش مهمی را ایفا می‌کند و طبق بررسی‌ها و مشاهدات انجام گرفته، در کلنی‌های بزرگتر، تعداد بیشتری از این عنکبوت‌های آلوده شده به زنبورهای انگلی مشاهده شده است. این ممکن است به نظر یک پاسخ واضح برای مسئله‌ی ما به نظر برسد، اما نکته‌ی مهم و قابل توجه در این ارتباط دوگونه، توجه به نحوه‌ی ایجاد ارتباط دینامیک بین انگل و میزبان است و درک بیشتر از سیر مکانیسم‌های تکاملی صورت گرفته در این تعامل نیاز به تحقیقات بیشتر داشته و دست یافتن به این اطلاعات برای بشر بسیار مفید خواهد بود. نظر شما در مورد این گزارش چیست؟ بسی وحشیانه؟!
نظرات