یک تکه کوچک رنگ در مونالیزا، رازهایی را در مورد مراحل ناشناخته خلق آن به دست داوینچی آشکار می‌کند.
زمانی که لئوناردو داوینچی شاهکار خود، مونالیزا را خلق می‌کرد، ممکن است از اکسید سرب در لایه پایه استفاده کرده باشد که منجر به ایجاد مقادیر کمی از ترکیبی به نام سرب‌کربنات (plumbonacrite) شد. این ترکیب زمانی تشکیل می‌شود که اکسیدهای سرب با روغن ترکیب شوند، مخلوطی رایج که به خشک شدن رنگ کمک می‌کند و توسط هنرمندان بعدی مانند رمبراند استفاده شده است. اما وجود سرب‌کربنات در مونالیزا برای اولین بار نشان می‌دهد که این ترکیب در یک نقاشی رنسانس ایتالیایی به کار برده شده و بیانگر آن است که داوینچی احتمالا پیشگام این تکنیک بوده باشد.
کمتر از ۲۰ نقاشی از داوینچی سالم باقی مانده و مونالیزا معروف‌ترین آن‌ها است. این نقاشی با توجه به قدمت خود در شرایط بسیار خوبی قرار دارد، اما مرمتگران آثار هنری و دانشمندان مشتاق هستند تا هر چه بیشتر در مورد موادی که داوینچی برای خلق آثار خود استفاده می‌کرده، بیاموزند.
اخیراً تحقیقات علمی در مورد آثار داوینچی انجام شده است که نشان می‌دهد او مواد استفاده شده برای نقاشی‌های خود را به ویژه در مورد لایه‌های زمینه‌ای که بین سطح پنل چوبی و لایه‌های رنگ بعدی اعمال می‌شود، تغییر داده است. برای مثال، برای نقاشی «مریم باکره و کودک با سنت آن» (۱۵۰۳-۱۵۱۹)، او از یک گسوی (گچ آمیخته با سریشم یا سایر مواد چسبی که در گچ‌کاری هنری بکار می‌رود و معمولا روی آن کنده‌کاری و نقاشی می‌کنند) معمولی مختص دوران رنسانس ایتالیایی برای لایه زمینه‌ای استفاده کرده و به دنبال آن یک لایه آستر سفید سرب قرار داده است. اما برای نقاشی «فرونیزه زیبا» (۱۴۹۵-۱۴۹۷)، داوینچی از یک لایه زمینه‌ای مبتنی بر روغن ساخته شده از سرب سفید و قرمز استفاده کرد.
برای نقاشی دیواری بزرگ خود، «شام آخر» – دومین اثر معروف داوینچی – او به جای تکنیک سنتی فرسکو از یک لایه آستر سفید سرب مبتنی بر روغن استفاده کرد. در مورد مونالیزا، تجزیه و تحلیل‌های مختلف اشعه ایکس از این نقاشی، وجود عناصر سنگین در داخل پنل چوبی صنوبر را نشان داد که می‌تواند به این معنی باشد که داوینچی در هنگام سنگ زنی از یک رنگدانه مبتنی بر سرب یا یک محیط روغنی حاوی سرب استفاده کرده است. به نظر می‌رسد لایه زمینه‌ای یک لایه واحد سفید سرب بدون گسو باشد.
به عبارت دیگر، داوینچی دائماً با مواد هنری خود آزمایش می‌کرد. ویکتور گونزالس از دانشگاه پاریس-ساکلی و همکارانش در مقاله خود نوشتند: «از ۱۴۸۵ تا ۱۴۹۰، هر نقاشی روی بوم شناخته شده از لئوناردو، نوع متفاوتی از لایه زمینه‌ای را ارائه می‌دهد. تنها ویژگی‌های مشترک آن‌ها این است که آن‌ها بر پایه روغن هستند و حاوی رنگدانه سفید سرب به نام بیاکا (biacca) هستند که توسط لئوناردو در نوشته‌هایش ذکر شده است.»
گونزالز و همکارانش تصمیم گرفتند با استفاده از پراش اشعه ایکس و طیف سنجی مادون قرمز، نگاهی دقیق تر به لایه زمینه‌ای مونالیزا داشته باشند و یک نمونه میکروسکوپی کوچک را که در سال ۲۰۰۷ از یک گوشه پنهان نقاشی گرفته شده بود، تجزیه و تحلیل کردند. آن‌ها متعجب شدند که علاوه بر سرب سفید و روغن، سرب‌کربنات را نیز در این ترکیب یافتند، زیرا این ترکیب قبلاً فقط در نقاشی‌های دوران بعد از داوینچی یافت شده بود.
این نقاشی‌ها شامل تکه‌ای از نقاشی ونسان ون گوگ (که احتمالاً به دلیل تخریب رنگدانه قرمز سرب در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور استفاده شده) و در لایه ضخیم سفید سرب به کار گرفته شده توسط رمبراند در چندین نقاشی از او، به ویژه «نگهبانی شب» است.
منبع: Arstechnica
نظرات