عفونت ادراری کودکان از بیماری‌های شایع است که در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود. اکثر کودکان به دلایل مختلفی دچار این بیماری می‌شوند. با اینکه عفونت ادراری عارضه‌ی خطرناکی نیست اما اگر عفونت در کلیه‌ها باشد می‌تواند باعث نارسایی آن‌ها شود.

مهم‌ترین دلیل به وجود آمدن این بیماری در حقیقت وجود باکتری در دستگاه گوارش است. اکثر باکتری‌های موجود در بدن، از طریق مجاری دفع می‌شود. اما اگر مقداری از آن‌ها در مجراهای خروج ادرار بماند باعث ایجاد عفونت می‌شود. در ادامه به بررسی کامل این بیماری می‌پردازیم پس ما همراه باشید.

علل ایجاد عفونت ادرار در کودکان

همان‌طور که گفته شد دلیل اصلی آن، وجود باکتری در دستگاه گوارش است اما دلایل دیگری نیز وجود دارد که باعث ایجاد این عفونت می‌شود. این موارد به شرح زیر است:

• استفاده از دستمال توالت آلوده می‌تواند در ایجاد این عفونت تاثیر زیادی داشته باشد.
• اگر پوشاک نوزاد دیر تعویض شود یا در حین عوض کردن آن خیلی تکان بخورد، احتمال ورود ذرات مدفوع به مجاری ادراری بالا می‌رود و باعث ایجاد عفونت می‌شود.
• برخی از کودکان در تخلیه‌ی مثانه دچار مشکل می‌شوند. به‌عنوان مثال در کودکانی که یبوست دارند، امکان تورم قسمتی از روده‌ بزرگ بالا می‌رود که باعث فشار روی مثانه و ایجاد مشکل در تخلیه‌ی آن می‌شود.
• کودکانی که باوجود میل به دفع ادرار از تخلیه‌ی آن جلوگیری می‌کنند بیشتر در خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری هستند.
• ریفلاکس ادراری که همان برگشت ادرار به حالب و کلیه است. این موضوع باعث ایجاد عفونت در کلیه ‌می‌شود که می‌تواند خیلی خطرناک باشد.
• مصرف کم مایعات نیز در ایجاد عفونت ادراری تاثیرگذار است.
• در دختران به دلیل پایین‌تر بودن مجاری ادراری احتمال ورود باکتری به بدن بالا می‌رود.
• پسران زیر یک سال که ختنه نشده‌اند.

علائم عفونت ادراری کودکان چگونه است؟

با توجه به سن کم کودک و ناتوانی در بیان احساس درد، تشخیص این بیماری و علائم آن کمی مشکل است. عفونت ادراری شامل چند علامت عمومی است که به شرح زیر می‌باشد:

• استفراغ
• تب بالا
• خستگی زیاد و نداشتن انرژی
• میل نداشتن به غذا
• تحریک‌پذیری
• یرقان در کودکان بسیار کوچک که شامل زردی سفیده‌ی چشم و پوست است.
• استپ وزنی و عدم افزایش آن

علائم خاص‌تری نیز برای نشان دادن این بیماری وجود دارد که عبارت‌اند از:

• تکرر ادرار
• عدم علاقه به تخلیه‌ی ادرار
• احساس درد یا سوزش حین تخلیه ادرار
• بوی نامطبوع در ادرار
• وجود خون در ادرار
• احساس درد در شکم، پهلو یا پایین کمر
• تغییر رنگ ادرار
• خیس‌ کردن خود یا رختخواب و عدم میل برای رفتن به سرویس بهداشتی

ما درباره تشخیص و راه‌های درمان عفونت ادراری کودکان در اینجا توضیحات بیشتری ارائه کرده‌ایم.

تشخیص عفونت ادراری کودکان چگونه انجام می‌شود؟

برای تشخیص عفونت ادراری بهترین کار مراجعه به پزشک و تحت معاینه قرار دادن کودک است. پزشک معمولا با پرسیدن سوالاتی در رابطه با علائم و نمونه‌گیری از ادرار برای آزمایش، نسبت به تشخیص آن اقدام می‌کند.

بلافاصله بعد از تشخیص، درمان شروع می‌شود و معمولا نیازی به آزمایش‌های بیشتری نیست. مگر در مواردی که پزشک نسبت به وجود بیماری زمینه‌ای و مشکل در دستگاه ادراری دچار شک شده باشد که در آن ‌صورت موارد زیر توصیه می‌شود:

• انجام سونوگرافی با امواج صوتی برای تصویربرداری از مثانه و کلیه‌ها
• سیستویوتروگرام حین ادرار، این کار برای تشخیص برگشت ادرار از مثانه به کلیه انجام می‌شود که به آن ریفلکس ادرار می‌گویند.
• اسکن‌های هسته‌ای که از مایعات بی‌خطر رادیواکتیو استفاده می‌کند.

در نوزادانی که به‌طور مستقیم نمی‌توان از آن‌ها کشت ادرار گرفت معمولا پزشک با استفاده از سوند اقدام به نمونه‌گیری می‌کند.

پیشگیری از عفونت ادراری کودکان

با انجام راه‌کارهای زیر می‌توانید تا حدودی کودک را از ابتلا به عفونت‌های ادراری دور کنید:

• تغذیه با شیر مادر به‌خصوص در ۶ ماه اول می‌تواند سیستم ایمنی بدن کودک را قوی کند و همچنین خطر ابتلا به یبوست را کاهش دهد.
• از لباس‌های نخی و گشاد برای لباس زیر کودکان استفاده کنید. الیاف مصنوعی و نایلون می‌تواند محلی برای تجمع باکتری باشد.
• روش صحیح شستن مجاری و استفاده از دستمال توالت را به کودکان خود بیاموزید. زیرا اشتباه انجام دادن آن باعث ورود باکتری به مجاری ادرار می‌شود.
• حواستان به مصرف آب کافی توسط فرزند خود باشد. همچنین تعداد دفعات ادرار و عدم نگه داشتن آن در مجاری ادراری توسط کودک، برای کم‌ کردن خطر تجمع باکتری‌ها لازم است.
• حمام حباب‌دار و صابون‌های معطر خطر مبتلا شدن کودک به عفونت ادرار را افزایش می‌دهد.
• اگر کودک به یبوست مبتلا بود از مواد غذایی حاوی فیبر برای درمان او استفاده کنید.

عفونت ادراری مکرر

بعد از درمان عفونت ادراری تعداد کمی از کودکان شاهد برگشت این عفونت بوده‌اند. برای جلوگیری از این اتفاق باید همیشه مراقب فرزندتان باشید و با دیدن اولین علائم در سریع‌ترین زمان ممکن آن‌ها را با پزشک عمومی در میان بگذارید.

اگر پزشک تشخیص دهد بیماری برگشته است شروع به درمان مجدد کودک می‌کند. بعضی عفونت‌ها به دلیل بیماری‌‌های زمینه‌ای کودک مثل برگشت ادرار یا انسداد و …  اتفاق می‌افتد که در این صورت لازم است کودک از آنتی‌بیوتیک‌ با دوز کم به مدت طولانی استفاده کند.

درمان عفونت ادراری کودکان

درمان عفونت ادراری در کودکان معمولا با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها طی مدت‌زمان ۲۴ تا ۴۸ ساعت انجام می‌شود. یعنی به‌احتمال زیاد با یک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک در خانه کودک کاملا درمان می‌شود.

البته برای نوزادان و کودکانی که عفونت شدیدتری دارند لازم است چند روزی در بیمارستان بستری شده تا آنتی‌بیوتیک را به‌صورت وریدی دریافت کنند.

بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت ادراری کودکان

آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان بیماری‌های عفونی که از طریق باکتری ایجاد می‌شوند کاربرد دارند. در موارد خفیف مصرف این دارو لازم نیست، زیرا بدن به‌خوبی توانایی مقابله با باکتری را دارد. اما وقتی عفونت شدید می‌شود و پزشک تشخیص دهد بدون مصرف دارو امکان از بین رفتن آن‌ها وجود ندارد، چرک‌خشک‌کن‌ را تجویز می‌کند.

برای درمان عفونت ادراری در کودکان نیز مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها لازم است. اما سوال اینجاست که کدام مورد بهتر و تاثیر‌گذارتر است. ما در ادامه ۳ داروی مهم برای از بین بردن عفونت‌ ادراری معرفی کرده‌ایم:

• آموکسی سیلین: اولین دارویی که برای کودکان تجویز می‌شود معمولا آموکسی سیلین است زیرا علاوه بر قیمت مناسب، اکثر کودکان توانایی تحمل آن را دارند.

·       آموکسی سیلین-کلاوولانیک اسید: از ترکیب آموکسی سیلین وکلوولانات پتاسیم ساخته می‌شود و با نام تجاری Augmentin در دسترس است. این دارو برای باکتری‌هایی که به آنتی بیوتیک تنها، مقاوم‌ هستند، به وجود آمده است.

·       سفالکسین: این دارو با نام تجاری Keflex و به‌صورت کپسول، قرص و سوسپانسیون خوراکی موجود است. 

عفونت ادراری کودکان در حقیقت بیماری خطرناکی به‌حساب نمی‌آید. اما در مواردی که عفونت شدید است یا کلیه‌ها نیز درگیر عفونت شده‌اند اگر سریعا برای درمان فرزندتان اقدام نکنید ممکن است عوارض بدی به همراه داشته باشد.

تشخیص بیماری در کودکان کمی مشکل است زیرا توانایی بیان علائم خود را ندارند. به همین دلیل پزشک معمولا با انجام آزمایش و معاینات بالینی وجود عفونت را تشخیص می‌دهد.

درمان این بیماری معمولا در خانه و با مصرف آنتی بیوتیک‌ انجام می‌شود مگر در مواردی که عفونت شدید باعث شود کودک ناچارا چند روزی در بیمارستان بستری باشد.

سعی کنید از مصرف دارو بدون مشورت با پزشک بپرهیزید. زیرا چرک‌خشک‌کن‌ دوز متفاوتی دارد و بعد از انجام آزمایش دکتر باید تشخیص دهد کدام مورد برای فرزند شما مناسب‌تر است.