انتشار اخبار کذب از طریق شبکه‌های اجتماعی مثل یوتیوب، به یکی از معضل‌های بزرگ تبدیل شده است. در چنین شرایطی، چگونه می‌توانیم خود را در برابر این قبیل خبرها محفوظ نگه داریم؟
پریبانکینگ (Prebunking)، یک اصطلاح جدید وارد شده به زبان انگلیسی و به معنای مقابله با انتشار اطلاعات نادرست در بین مردم، به طرق مختلف است.
پدیده‌ی پریبانکینگ، که در واقع به عنوان یکی از استراتژی‌های مقابله با پخش اطلاعات کذب شناخته می‌شود، بیان می‌دارد که بررسی اخبار غلط و تصحیح آن‌ها، احتمالا نظر مردم را در مورد آن‌ها تغییر نخواهد داد و حتی می‌تواند تاثیر معکوس داشته باشد. با این‌حال، حقیقت این است که محققین در حال حاضر، در مراحل اول ارزیابی تاکتیک پریبانکینگ در شبکه‌های اجتماعی بوده و برای ارائه نظری دقیق، به مدت زمان بیشتری نیاز است.
اخیراً، محققین دانشگاه کمبریج، به کمک گروه Jigsaw (جیگسا)، که به کمپانی گوگل تعلق دارد، پیرامون نحوه انتشار اطلاعات نادرست در فضای مجازی و راه‌کارهای موجود برای جلوگیری از این پدیده، تحقیقی را روی دست گرفتند.
این تحقیق، که افرادی از دانشگاه‌های بریستول (Bristol) و وسترن استرالیا (Western Australia) نیز در آن حضور داشتند، یکی از چندین مورد تلاش جمعی برای جلوگیری از نشر اطلاعات غلط محسوب می‌شود.
این بررسی که در مجله‌ی Science Advances انتشار یافت، تاکتیک‌هایی را نشان می‌دهد که افراد سودجو با بهره‌گیری از آن‌ها، اقدام به پخش اطلاعات کذب کرده و از این طریق احساسات مردم را خدشه‌دار می‌نمایند. نتایج بررسی مذکور که به صورت یک ویدیوی ۹۰ ثانیه‌ای انتشار یافت، راجع به یک رویداد مشخص و این حقیقت که اطلاعات منتشر شده راجع به آن، از صحت کافی برخوردارند بحثی نمی‌کند؛ در واقع افراد ذیدخل در این تحقیق، از مثال‌هایی خنده‌دار و مضحک از سریال‌هایی چون Family Guy و فرنچایز Star Wars استفاده نمودند.
یکی از مثال‌های مورد استفاده در این ویدیو، به جمله‌ی معروف آناکین اسکای‌واکر (Anakin Skywalker) می‌پردازد که می‌گوید اگر شما دوست من نیستید، دشمن من محسوب می‌شوید. جمله‌ای که دوگانگی را به گونه‌ی واضح نشان می‌دهد و می‌توان دو تعبیر مختلف از آن داشت.
هدف از استفاده از چنین مثال‌هایی، پررنگ کردن موارد حساسی بود که باعث می‌شد تا مردم بعد از برخورد به یک مطلب در فضای مجازی، نتوانند به گونه‌ی منطقی به تجزیه و تحلیل آن بپردازند. در ادامه، محققین از این مثال کوچک برای تعمیم آن به موارد کلی‌تر استفاده نمودند؛ هدف نهائی آن‌ها پاسخ به این سوال بود که آیا می‌توان به منظور منتشر ساختن شایعات بی‌اساس، یک تاکتیک کاربردی روی دست گرفت؟
از سوی دیگر، عدم استفاده از مثال‌های واقعی و ملموس، به این معنا بود که مخاطبین راجع به این‌که می‌توانند به منبع اطلاعات اطمینان کنند یا خیر، قضاوتی نخواهند داشت.
مدیر بخش تحقیقات نهاد Jigsaw، خانم بث گلدبرگ (Beth Goldberg) در این مورد می‌گوید:
تلاش ما این بود تا مسائل سیاسی‌ای را که می‌توانند روی نتیجه‌ی تحقیق اثرگذار باشند، کنار گذاشته و آن‌ها را وارد بحث نکنیم.
تحقیق مورد بحث به گونه‌ای بود که در ۵ بررسی کنترل شده، که بیش از ۵۰۰۰ نفر در آن‌ها حضور داشتند، مردم اقدام به تماشای ویدیوهای پریبانکینگ راجع به یک موضوع مشخص نمودند. سپس به آن‌ها پست‌هایی از شبکه‌های اجتماعی که حاوی اطلاعات غلط بود نمایش داده شد.
برخی از این پست‌ها از تاکتیک‌هایی که در ویدیو به آن‌ها اشاره شده بود استفاده کرده بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که افرادی که پیش از برخورد به این پست‌ها، ویدیوهای پریبانکینگ را تماشا کرده بودند، در شناخت اطلاعات نادرست به مراتب بهتر عمل نمودند و اشتیاق کمتری برای به اشتراک گذاشتن این اطلاعات نادرست از خود نشان دادند. این در حالیست که تیم محققین، یک بررسی بزرگ‌تر با اشتراک بیش از ۲۲۰۰۰ نفر را در یوتوب ترتیب داد.
آن‌ها اقدام به پرداخت هزینه‌ای مشخص برای پخش ویدیوهای پریبانکینگ در ابتدای ویدیوهای آپلود شده در وب‌سایت یوتوب نمودند. پس از گذشت ۲۴ ساعت، محققین سوالاتی را در این ویدیوها مطرح کردند تا توانایی مردم برای شناخت اطلاعات نادرست را ارزیابی نمایند.
مانند تحقیق قبلی، افراد شرکت کننده در این بررسی، عملکرد بهتری نسبت به کسانی که با تاکتیک‌های پریبانکینگ آشنایی نداشتند، از خود نشان دادند؛ اما نکته‌ی اساسی این بود که از زمان پخش ویدیو، تا لحظه‌ای که پرسش‌های مربوطه راجع به آن از شرکت‌کنندگان صورت گرفت، ۱۸ ساعت فاصله موجود بود.
تحقیقات آینده قصد دارند تا بازه‌ی زمانی ارایه‌ی پرسش‌ها را بیشتر به تعویق انداخته و از این طریق، دریابند که تاثیرات ویدیوهای پریبانکینگ برای چه مدت باقی می‌ماند. جیگسا، همچنین قصد دارد تا در ادامه، ویدیوهایی که راجع به یک موضوع مشخص مثل معضل پناهندگان در اروپا هستند را به بررسی بگیرد.
از آن‌جایی که این تحقیق در امریکا صورت گرفت، باید راجع به این‌که افراد دیگر در مناطق مختلف نیز نتایج مشابهی از آن‌ها حاصل می‌شود، یک بررسی جامع صورت بگیرد. گلدبرگ می‌گوید:
جملاتی از قبیل این‌که برخی‌ها قصد به بازی گرفتن احساسات شما را دارند و شما باید از خود محافظت کنید، تاثیرات سودمند زیادی دارند. این موضوع را به وضوح در طرفداران هر دو حزب سیاسی عمده در امریکا می‌توان مشاهده کرد. با این‌حال، این جمله بدین معنا نیست که افرادی که‌در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند، در تقابل با چنین جملاتی واکنشی مشابه از خود نشان خواهند داد.
نکته جالب توجه این است که نتایج این تحقیق، علاقه‌ی مردم به تئوری‌های توطئه و تضاد سیاسی را در نظر نگرفته است. در تحقیقات کنترل شده، این موضوع و کمیت‌های دیگر مورد بررسی قرار گرفت اما نتایج تحقیق با عملکرد افراد همخوانی نداشت. گلدبرگ در این مورد می‌گوید:
پیش‌بینی من این بود که کسانی که به تئوری‌های توطئه باورمند هستند، در مواردی همچون تفکیک قائل شدن راجع به باورهای خود از حقایق موجود، ضعیف عمل خواهند کرد.
یکی از توجیهاتی که در این مورد می‌توان ارائه نمود، این است که در این بررسی، از سیگنال‌هایی از قبیل منابع مشخص و موضوعات سیاسی که منجر به خلق تئوری‌های توطئه و تفکر تضادگرا می‌شوند، استفاده نگردید. گلدبرگ در این مورد بیان کرد که محققین قصد داشتند تا افراد اشتراک‌کننده در بررسی، از خود دقت بیشتری نشان دهند.
محققین دانشگاه کمبریج، پیش‌تر بیان داشتند که پروسه‌ی پریبانکینگ، ممکن است تاثیرات مثبتی داشته باشد. این محققین، تحقیقی راجع به پاندمی کرونا به نام Go Viral روی دست گرفتند.
تحقیق اخیر، نمایان‌گر این بود که تاثیرات بالقوه‌‌ی مداخلات کوتاه‌تر و ساده‌تر، احتمالا می‌تواند بیشتر مفید واقع شود. با این حال، این موضوع محدودیت‌های خاص خود را نیز خواهد داشت؛ چرا که دیده شد که برخی از ویدیوهای استفاده شده در این بررسی، میزان اثرگذاری بیشتری در قیاس با ویدیوهای دیگر داشتند.
از سوی دیگر، تعدادی از ویدیوها، قادر نبودند تا تمایل مردم برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات نادرست را کاهش دهند. تحقیق راجع به این‌که مردم تا چه مدت زمانی از اطلاعاتی که از ویدیوهای پریبانکینگ آموخته‌اند، استفاده خواهند نمود کماکان ادامه دارد.
هدف دیگر این تحقیق کسب اطلاع پیرامون این است که آیا ویدیوهای پریبانکینگ، باعث می‌شوند تا مردم اطلاعاتی را که به صورت ناخوداگاه مورد قبول‌شان بوده و از منابع مورد اعتمادشان به نشر رسیده را مورد پرسش قرار دهند یا خیر؟ حقیقت این است که بسیاری از اطلاعات نادرست، از این طریق در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند. گلدبرگ در این مورد می‌گوید:
نکته اساسی این است که آیا ویدیوهای پریبانکینگ بعد از گذشت یک هفته، در تقابل با انتشار اکاذیب کماکان اثرگذار خواهند بود؟ به باور من، در آینده‌ی نزدیک نمی‌توانیم در این عرصه پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته باشیم. اما مساله‌ی اساسی این است که این تحقیق، زمینه‌ساز انجام تحقیقات بعدی و کسب اطلاعات بیشتر در زمینه موثریت واکسن و اطلاعات نادرست منتشر شده راجع به آن خواهد شد.
نظرات