نقد و بررسی ویندوز ۱۱؛ یک به‌روزرسانی اختیاری

ویندوز ۱۱ سرانجام مدتی پیش به صورت رسمی عرضه شد. از آن‌جایی که قرار بود ویندوز ۱۰ آخرین سیستم عامل رایانه‌های شخصی مایکروسافت باشد، این موضوع عجیب و برای بسیاری نیز غیرمنتظره است.

شما همین حالا می‌توانید از طریق وب‌سایت اصلی مایکروسافت یا تکفارس به دانلود نسخه کامل ویندوز ۱۱ بپردازید. در این بررسی همین نسخه در نظر گرفته شده است.

مطالب مرتبط:

• دانلود رایگان نسخه رسمی ویندوز ۱۱
• راهنمای ارتقای ویندوز ۱۰ به ویندوز ۱۱

ویندوز ۱۱ بعد از عرضه ویندوز ۱۰ در سال ۲۰۱۵، اولین به‌روزرسانی بزرگ این سیستم عامل محسوب می‌شود. احتمالاً طی هفته‌های گذشته به خوبی متوجه شده‌اید که این نسخه میزبان یک ظاهر و اپلیکیشن‌های بازنگری شده، رابط لمسی بهبود یافته و در مجموع ویژگی‌هایی است که آن را تازه و همچنین مناسب‌تر از نسخه قبل جلوه می‌دهند.

از همین ابتدا می‌توان به جرئت گفت که ویندوز ۱۱ هنوز هم جای کار بیشتری دارد و ویژگی‌های متعددی می‌توانند به قلب آن نفوذ کنند. اما همین نسخه نیز افقی را ترسیم می‌کند که مایکروسافت طی دهه آینده هم در بخش نرم‌افزار و هم در بخش سخت‌افزار آن پیروی خواهد کرد.

قیمت و عرضه

ویندوز ۱۱ برای تمام کسانی که واجد شرایط هستند و سیستم مورد نیاز مایکروسافت را در اختیار دارند، به رایگان عرضه شده است.

دو نسخه هوم (Home) و پرو (Pro) نیز برای کاربران در نظر گرفته شده‌اند. نسخه پرو مختص کاربران تجاری است که از سیستم عامل رایانه خود برای اعمالی فراتر از فرایندهای روزمره استفاده می‌کنند.

با این حال هیچ‌‌کس نمی‌تواند جلوی کاربران عادی مانع و محدودیتی ایجاد کند؛ اگر به دنبال رمزگذاری ایمن‌تری برای دستگاه خود هستید، نسخه پرو مناسب شما است.

در این مورد باید در نظر بگیرید که ویژگی‌های اختصاصی نسخه پرو صرفاً برای اهداف تجاری مهیا شده‌اند و قرار نیست که در نسخه هوم چیز خاصی را از دست بدهید. معمولاً برای تولید محتوا، گیمینگ و یا امور روزمره، نیاز کمی به این ویژگی‌ها و در نتیجه، نسخه پرو احساس می‌شود.

اما جدای از این موضوع و حتی این حقیقت که ویندوز ۱۱ به صورت رایگان عرضه شده است، آیا شما می‌توانید به نصب آن مشغول شوید؟ مایکروسافت از زمان اعلام سیستم مورد نیاز برای نصب ویندوز ۱۱، با انتقادات زیادی مواجه شده است و امکان دارد شما هم بنا به دلایلی مانند TPM نتوانید به این نسخه مهاجرت کنید.

افزون بر پیش‌نیازهای اولیه ویندوز ۱۱ که برخلاف نسخه‌های پیشین این سیستم عامل، رایانه شخصی بسیاری از کاربران را فاقد صلاحیت می‌کند، مایکروسافت اصرار دارد که شما از حساب این شرکت و همچنین اتصال اینترنت برای نصب ویندوز ۱۱ استفاده کنید.

اگر از این دستورالعمل پیروی نکنید، نمی‌توانید از صفحه نخست نصب عبور کنید. با وجود آن که ملاحظات مایکروسافت کاملاً منطقی به نظر می‌رسند، این موضوع احتمالاً برای کاربرانی که قصد دارند به سرعت تنها از یک رایانه شخصی برای برخی مصارف عادی استفاده کنند، آزار دهنده خواهد بود.

طراحی جدید

مایکروسافت در رویداد معرفی ویندوز ۱۱ اصرار زیادی به بازنگری اساسی در طراحی دوباره سیستم عامل خود داشت. این شرکت زبان طراحی جدید خود را Fluent Design یا طراحی روان نامیده است که جایگزین زبان طراحی مترو به کار رفته در سیستم عامل‌های پیشین است. شما احتمالاً طراحی مترو را از زمان عرضه ویندوز ۸ به یاد دارید.

در نگاه اول، همه چیز زیبا به نظر می‌رسد. مایکروسافت سعی داشته ظاهر مدرن، بهبود یافته و جذابی را به ویندوز ۱۱ تزریق کند. در این میان حتی فایل اکسپلورر نیز بعد از مدت‌ها، یک به‌روزرسانی اساسی را پشت سر گذاشته است.

در این بازنگری ظاهر، محتوای فهرست‌ها و … فایل اکسپلورر تغییر کرده‌اند تا این قسمت از سیستم عامل شبیه ویرایش چهارم چیزی که پیش‌تر در ویندوز اکس‌پی (XP) دیده بودیم، به نظر نرسد. باید به خوبی متوجه باشید که فایل اکسپلورر در نسخه‌های بعد از اکس‌پی، هیچ تغییر به‌خصوصی را در سیستم عامل‌های رایانه شخصی مایکروسافت تجربه نکرد.

اما این قضیه به طور تمام و کمال در ویندوز ۱۰ اعمال نشده است. اگر اندکی عمیق‌تر به بخش‌های مختلف ویندوز ۱۱ نگاه کنید، متوجه می‌شوید که در بحث تغییرات دچار رویه ویندوز ۱۰ شده است. برای مثال اگر شما در یک پوشه کلیک راست کنید، تنظیمات یکسانی را می‌بینید که صرفاً گوشه‌هایشان گرد و با آیکون‌های جدیدی تزئین شده‌اند.

در نتیجه مدت کوتاهی پس از تجربه کار با ویندوز ۱۱، متوجه می‌شوید که این سیستم عامل نیز یک نقاب جدید روی ویندوز ۱۰ است. به این ترتیب در حالی که این یک قدم رو به جلو محسوب می‌شود، هنوز هم فضا را باز گذاشته تا تغییرات بیشتری اعمال شوند.

مایکروسافت در همین راستا رابط ربانی‌شکل را از فایل اکسپلورر و سایر اپلیکیشن‌های پیش‌فرض حذف کرده است. پس بیهوده نیست اگر بگوییم جایگزین شدن این رابط با ۱۰ آیکون کارآمد یک حرکت شدیداً مناسب به شمار می‌رود. این یک مثال ساده از قدم بزرگ ویندوز ۱۱ به سمت جلو است و به نظر می‌رسد که در آینده و طی به‌روزرسانی‌های بعدی، به سرزمین‌های ناشناخته‌تری هم پا خواهد گذاشت.

گجت‌ها را به یاد دارید؟ کاربران ویندوز ویستا و ۷ باید به خوبی این گجت‌ها را به یاد بیاورند. این گجت‌ها دوباره با نام ویجت به ویندوز ۱۱ اضافه شده‌اند و مشخصاً مایکروسافت الهام زیادی از مک او اس در بازگرداندن صحیح آن‌ها گرفته است.

شما نمی‌توانید ویجت‌ها را در هر قسمتی از صفحه که می‌خواهید، قرار دهید. فهرست کشویی قرار گرفته در سمت چپ صفحه از ویجت‌ها میزبانی می‌کند و فقط در این قسمت می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

نوار جست و جوی قرار گرفته در همین قسمت اگرچه کارآمد است ولی بیشتر شبیه به یک ویجت به نظر می‌رسد. همچنین حساب‌های کاری اضافه شده به تقویم کار نمی‌کنند اما مایکروسافت تایید کرده که از این مشکل آگاه است و به زودی آن را برطرف خواهد کرد.

دسترسی

یکی از بزرگ‌ترین مزایای ویندوز ۱۱، توجه مضاعف آن به مسئله دسترسی است. مایکروسافت اول از همه ویژگی‌های مربوط به این حوزه را با نام «دسترسی» (Accessibility) مشخص کرده است. پیش از این از نام سهولت در استفاده (Ease of Use) برای اشاره به این قابلیت‌ها استفاده می‌شد که می‌توانست باعث سردرگمی و ابهامات زیادی شود.

اما این تنها شروع کار است. صداهای جدیدی در ویندو ۱۱ تعبیه شده‌اند تا کاربرانی که از لحاظ بینایی مشکل دارند، بتوانند مانند کاربران عادی به استفاده از این سیستم عامل بپردازند. از جمله این صداهای جدید می‌توان به اعلان‌های دریافت پیام، به‌روزرسانی و … اشاره کرد.

ویژگی تبدیل گفتار به متن هم با بهبودهای زیادی مواجه شده است. کاربران اکنون می‌توانند حین کار با مرورگر اج (Edge) یا ایمیل، صدای خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن با دقت بالایی به متن تبدیل کنند.

همچنین در این نسخه از ویندوز، از اپلیکیشن‌های بزرگنمایی پشتیبانی بهتری می‌شود و اپلیکیشن‌های صفحه‌خوان (Screen Reader) و اسپیچ کامندر (Speech Commander) هم می‌توانند با سادگی بیشتری پیکربندی شده و مشغول به فعالیت شوند. البته این احتمال هم وجود دارد که برخی از آن‌ها، اکنون در حین عرضه پشتیبانی نشوند ولی مسلماً این مشکل طی هفته‌ها و ماه‌های آینده رفع خواهد شد.

منوی استارت

اجازه بدهید که سر اصل برویم! منوی استارت ویندوز ۱۱ با وجود تمام تغییرات مثبت، مانند دیگر بخش‌ها هنوز هم جای کار دارد. این منو از ابعاد زیادی نیمه‌کاره به نظر می‌رسد. گاهی اوقات این حس به کاربر منتقل می‌شود که مایکروسافت در تلاش برای ساخت یک رابط مناسب برای محصولات سری سرفیس خود، کارش را نیمه تمام رها کرده است.

ظاهر این منوی جدید بدون شک بزرگ‌ترین مزیت آن است و بدون اغراق زیبا به نظر می‌رسد اما به محض این که اندکی عمیق‌تر به آن خیره شوید، مشکلات یکی یکی آشکار می‌شوند. همه چیز در منوی استارت ویندوز ۱۱ در بخش میانی صفحه قرار گرفته‌اند و در صدر آن‌ها می‌توان متوجه قسمت پیشنهادی (Recommended) و البته مشکلات آن شد.

این قسمت که اپلیکیشن‌ها و فایل‌های اخیراً استفاده شده را نمایش می‌دهد، مجهز به قابلیت پاک‌سازی نیست و شما نمی‌توانید تاریخچه آن را حذف کنید. مایکروسافت یک دکمه بیشتر (More) هم برای آن تعبیه کرده است که با ضربه زدن روی آن، فهرست گسترش می‌یابد تا موارد بیشتری را همراه با تاریخ و مکان قرارگیری در سیستم نمایش دهد.

علاوه بر این، به محض این که شروع به نوشتن در قسمت جست و جوی این منو می‌کنید، اپلیکیشن Search اجرا می‌شود. جابه‌جایی میان منوی استارت و این اپلیکیشن اصلاً جالب به نظر نمی‌رسد و به خودی خود عجیب است.

تنها کافی است عملکرد جست و جوی تعبیه شده در منوی ویندوز ۱۰ را به یاد آورید تا متوجه منظور ما شوید. در ویندوز ۱۰، شما با تایپ هر عبارت، بلافاصله نتایج را در همان منو مشاهده می‌کردید.

یکی دیگر از مسائلی که در این بخش می‌توانیم به آن بپردازیم، نوار وظایف (Taskbar) است. از لحاظ کارایی، قرارگیری این آیکون و سایر آیکون در قسمت میانی برای تبلت‌ها منطقی است اما زمانی که در حال کار کردن با یک موس هستید، نیازی نمی‌بینید که آن‌ها در وسط صفحه قرار بگیرند.

به این شکل همیشه این احتمال وجود دارد خود را قانع کنید که آیکون‌های نوار وظایف باید به سمت چپ بازگردند. خوشبختانه انجام این کار از طریق تنظیمات (Settings) و با چند حرکت ساده، ممکن است.

به نظر می‌رسد به محض همه‌گیری استفاده از ویندوز ۱۱ و بازخوردهای کاربران، مایکروسافت بپذیرد که این منو نیاز به ارتقا و بهبود دارد. شاید بهتر باشد که آیکون‌ها به صورت پویا،‌ در زمان استفاده از تبلت در قسمت میانی و در سایر شرایط به سمت چپ صفحه منتقل شوند.

البته محل قرارگیری منوی استارت و آیکون‌ها در نوار وظایف بیش از این که به نحوه کارکرد دستگاه نمایش دهنده مربوط باشند، به سلیقه هم باز می‌گردند و شاید شما هیچ مشکلی را در این بخش حس نکنید. انتظار می‌رود که کاربران مک او اس راحت‌تر این قضیه را هضم کنند.

مایکروسافت رسماً تایید کرده است که از طریق Feedback Hub، به واکنش و بازخورد کاربران اهمیت می‌دهد. پس ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، تغییرات بسیار زیادی در بخش نوار وظایف و منوی استارت ایجاد شوند.

اپلیکیشن‌های پیش‌فرض ویندوز ۱۱

یک تصور رایج درباره عرضه نسخه‌های مختلف ویندوز، عدم توجه کافی این شرکت به اپلیکیشن‌های پیش‌فرض مانند اپ پینت (Paint)، اسنیپینگ تول (Snipping Tool) و … است. در ویندوز ۱۱ به واسطه طراحی به‌روز شده و تازه که بسیاری از کاربران را راضی خواهد کرد، این مشکل برطرف شده است.

اگرچه کارکرد منوی استارت برای تبلت‌ها (که ورودی لمسی دارند) مناسب‌تر است اما طراحی جدید این اپلیکیشن‌ها برای همه کاربران از جمله افراد زیادی که از موس استفاده می‌کنند، مناسب به نظر می‌رسد.

اپلیکیشن پینت مانند روزهای خوش گذشته یک بار دیگر تجربه‌ای لذت‌بخش را به کاربرانش هدیه می‌دهد. اسنیپینگ تول نیز اکنون تبدیل به اپلیکیشن اختصاصی ویندوز ۱۱ برای برش و ذخیره تصاویر شده است.

در این حین نباید طراحی مجدد و در عین حال کارآمد بعضی از اپلیکیشن‌های دیگر مانند ساعت (Clock) را فراموش کنیم. به لطف ویژگی Focus، شما می‌توانید همانند ویژگی مشابه به کار رفته در iOS 15، در ساعت ویندوز ۱۱ هم زمان خودتان را مدیریت و تقسیم‌بندی کنید. این بخش امکان ساخت پروفایل را هم مهیا کرده است. پروفایل‌ها با توجه به موقعیت مکانی، تقویم و …،‌ برنامه‌های مختلفی را در خود ذخیره می‌کنند.

یک قدم مثبت دیگر، بهره‌گیری تمام اپلیکیشن‌ها از زبان طراحی مشترک Fluent است. مایکروسافت در ویندوزهای پیشین و مخصوصاً ویندوز ۱۰، به صورت جسته و گریخته از طراحی مترو استفاده کرده بود. همان‌طور که در قسمت اول مقاله اشاره کردیم، رابط کاربری ویندوز ۱۱ به دلیل توجه به چنین جزئیات کوچکی، درخشان و جذاب به نظر می‌رسد.

مایکروسافت استور

گویا مایکروسافت هم از مشکلات عظیم فروشگاه خود اطلاع داشته است و این بار حین عرضه ویندوز ۱۱ تصمیم گرفته که آن‌ها را حل کند. این غول آمریکایی پیش از عرضه ویندوز ۱۱ هم اقداماتی را در خصوص افزایش کارایی و عملکرد مایکروسافت استور (Store) انجام داد که هیچ کدام تا این حد تاثیرگذار نبودند.

مایکروسافت استور جدید شبیه به مکانی است که همه اپلیکیشن‌ها، حتی موارد شخص ثالث می‌توانند با ایمنی بالا و مقاومت در برابر بدافزارها، حضور پیدا کنند. در طراحی مجدد این فروشگاه از نهایت سادگی استفاده شده است. افزون بر یک نوار جست و جو که در بالای صفحه قرار گرفته است و به صورت فوری نتایج را حین تایپ نشان می‌دهد، ۳ دسته‌بندی مختلف هم در نوار سمت چپ حضور دارند.

این فروشگاه جدید برای افرادی که به تازگی وارد پلتفرم ویندوز شده‌اند،‌ یک مجعزه است. مایکروسافت استور جدید به شکلی طراحی شده است که در زمان کاربران صرفه‌جویی کند.

اگر شما هم به تازگی وارد این پلتفرم شده باشید، طی مدت کوتاهی می‌توانید تمام اپلیکیشن‌های ضروری و اولیه را از مایکروسافت استور دریافت کنید. همین فرایند برای تمام افراد صدق می‌کند و آن‌ها با تجربه کاربری مناسبی روبه‌رو خواهند شد.

در حالی که حین معرفی ویندوز ۱۱، پشتیبانی از اپلیکیشن‌های اندروید و حضور آن‌ها در استور آمازون تایید شد، حتی هنوز بعد از عرضه رسمی ویندوز ۱۱ هم خبری از آن نیست و باید تا به‌روزرسانی‌های آینده سال ۲۰۲۲ منتظر بمانیم. با اضافه شدن این ویژگی، کاربران می‌توانند اپلیکیشن‌هایی مانند تیک تاک، اینستاگرام و … را روی ویندوز ۱۱ نصب کنند.

سایر ویژگی‌های ویندوز ۱۱

علاوه بر زبان طراحی فلوئنت، ویژگی‌های دسترسی و مایکروسافت استور، قابلیت‌های اختصاصی جدیدی هم در ویندوز ۱۱ حضور دارند.

یکی از آن‌ها، گزینه‌های راه‌اندازی بیشتر است. وقتی شما اولین بار ویندوز ۱۱ را نصب می‌کنید، گزینه انتقال فایل‌ها از وان درایو (One Drive) در اختیار شما قرار می‌گیرد. این گزینه شبیه به ویژگی Migration Assistant در مک او اس است.

مسلماً این ویژگی به کاربران زیادی کمک می‌کند و یک الهام مناسب از مک او اس است که کاربران چندانی به آن توجه نکرده‌اند. اگر خاطر اضطراب مشکلات ناشی از انتقال فایل‌ها و اطلاعات شخصی، هنوز تصمیم نگرفته‌اید که به خرید یک رایانه شخصی با امکان نصب ویندوز ۱۱ بپردازید، این دغدغه احتمالاً از لیست شما خط خواهد خورد.

ویندوز ۱۱ به ویژگی دیگری هم به نام Snap Groups مجهز شده است تا بتوان به سادگی اپلیکیشن‌های در حال اجرا را مدیریت کرد. این ویژگی نیز احتمالاً با توجه مضاعف به کاربران تبلت‌ها توسعه یافته است اما یک پیشرفت قابل قبول نسبت به ویژگی چیدمان اپلیکیشن‌ها در ویندوزهای قبلی به شمار می‌رود.

این قابلیت جدید به فرمی قابل توجه، مدیریت کردن پنجره‌ها و اپلیکیشن‌ها را در سیستم‌هایی که به چند مانتیور متصل هستند، آسان‌تر می‌کند.

در همین راستا قابلیت دیگری هم در نظر گرفته شده است تا اگر یکی از مانیتورها را از سیستم جدا کردید، سیستم عامل محل قرارگیری پنجره‌ها را به یاد نگه دارد. دفعه بعدی که مانیتور را دوباره متصل کنید، پنجره‌ها در جای خودشان قرار می‌گیرند.

ویژگی‌های گیمینگ در ویندوز ۱۱

پلتفرم ویندوز سابقه طولانی در زمینه بازی‌های ویدیویی دارد. کاربران قدیمی‌تر به خوبی فراز و نشیب‌های این پلتفرم را به یاد دارند و اکنون هم می‌توانند خاطرات خود از Games on Windows Live تا اپلیکیشن ایکس باکس را بازگو کنند.

مایکروسافت مصمم بوده است که در ویندوز ۱۱، گیمینگ را تبدیل به یکی از نقاط قوت اصلی سیستم عامل خود کند. اپلیکیشن ایکس باکس هنوز هم درگاه اصلی کاربران برای ورود به حوزه گیمینگ است و این موضوع به واسطه بهبودهای ویندوز ۱۱، بیشتر از گذشته ثبات دارد.

برای مثال این اپلیکیشن اکنون به عنوان یک اپ پیش‌فرض و از پیش تعبیه شده روی ویندوز ۱۱ قرار گرفته است. پشتیبانی بهتر از HDR در بازی‌های ویدیویی و HDR خودکار برای بازی‌هایی که از HDR پشتیبانی نمی‌کنند، قسمت دیگری از ویژگی‌های تعبیه شده در ویندز جدید مایکروسافت است.

اولین نسخه پایدار ویندوز ۱۱ هنوز هم جای زیادی برای بهتر شدن، کارآمد شدن و جذاب شدن در پیش دارد اما باید اعتراف کنیم که یک شروع قدرتمند و فوق‌العاده قوی است.

زبان طراحی فلوئنت یک جایگزین شایسته برای زبان طراحی مترو است که مایکروسافت از زمان عرضه ویندوز ۸، مشغول توسعه و به کارگیری آن است. این زبان طراحی جدید رنگ‌ها و ظاهر بهتری را به ویندوز ۱۱ تزریق کرده است تا آن را تبدیل به یک محصول مدرن کند.

اگرچه ما نمی‌توانیم تغییرات اکسپلورر، پینت و سایر اپلیکیشن‌ها را بی‌ازرش جلوه دهیم اما بازنگری مایکروسافت در بخش‌های زیادی از ویندوز، آن را تبدیل به یک سیستم عامل کاملاً نو نمی‌کند. هنوز هم در قسمت‌های مختلفی، به نظر می‌رسد که ویندوز ۱۱ یک نسخه به‌روز شده از ویندوز ۱۰ است.

به محض این که شروع به کند و کاو و کاوش‌های عمیق‌تر در ویندوز ۱۱ کنید، به چشم این موضوع را می‌بینید و متوجه می‌شوید که تغییرات چندان بنیادینی در این نسخه انجام نشده‌اند.

ولی نمی‌توان بر این اصرار کرد که تغییرات بنیادین در تمام قسمت‌ها اجباری هستند. مایکروسافت استور اکنون در بهترین وضع خود به سر می‌برد و همان چیزی است که ویندوز برای سالیان سال به آن نیاز داشت. جدای از این که اضافه شدن اپلیکیشن‌های اندروید طی در سال آینده میلادی یک اتفاق مهم برای ویندوز محسوب می‌شود، راحتی کار با این فروشگاه هم برای کاربران زیادی خوشایند خواهد بود.

به نظر می‌رسد مایکروسافت در بخش‌های زیادی کارش تمام شده است و اکنون باید به قسمت‌های عمیق‌تری از سیستم عامل مراجعه کند. بازطراحی Disk Management و یا حتی Notepad می‌تواند شروع خوبی بر این روند باشد.