امروز ۸ آوریل: پایان ویندوز XP و شروع یک مایکروسافت جدید

ز امروز یعنی ۸ آوریل ۲۰۱۴ شرکت مایکروسافت رسما به پشتیبانی از ویندوز XP یکی از محبوبترین و موفقترین سیستم عاملهای این شرکت پایان خواهد داد و این امر به منزله بازنشسته شدن این سیستم عامل برای همیشه است. سیستمی عاملی که باور بکنید یا نه، هنوز بر روی یک چهارم از مجموع رایانه های جهان در حال فعالیت است…

به گزارش «تابناک» زمانی که ویندوز XP متولد شد، جهان هنوز در شوک واقعه ۱۱ سپتامبر بود، مدتی بیش از جنگ افغانستان نمی گذشت و تنها دور روز پیش از انتشار رسمی ویندوز XP یعنی ۲۵ اکتبر ۲۰۰۱ استیو جابز از اولین iPod رونمایی کرده بود.

ویندوز XP که هسته با ثبات و قدرتمند NT ویندوز ۲۰۰۰ را در یک واسط کاربری و محیط گرافیکی زیبا و خلاقانه به کارگرفته بود، به سرعت مرد توجه و اقبال قرار گرفت، و در چشم به هم زدنی بساط نسخه قبلی خود یعنی ویندوز ME را در هم پیچید. اما از آنجایی که بسیاری هنوز به ویندوز ۹۸ اعتقاد داشتند، این امر با این سرعت در خصوص آن اتفاق نیفتاد، اما در نهایت بعد از مدتی دیگر خبری از نسخه های قبلی ویندوز نبود:

این نسخه از ویندوز به سرعت محبوبیت یافت و به دلیل ثبات و عملکرد خوب خود به شکل چشم گیری توسعه و گسترش یافت به گونه ای که تا ۵ سال هیچ جانشینی برای وی در میان نبود. این فاصله زمانی طولانی ترین فاصله در بین نسل ویندوز است. جانشین بعدی XP فاجعه ویندوز Vista را رقم زد که اکنون دیگر به یک داستان مشهور تبدیل شده است. نسخه ای از سیستم عامل ویندوز که در نهایت شرم ساری برای مایکروسافت، حتی نتوانست بیش از ۲۰ درصد سهم بازار را به دست آورد.

از همان ابتدای انتشار Vista علایم خوبی در بین مصرف کنندگان در خصوص این نسخه دیده نمیشد. دو موضوع همواره در خصوص این نسخه از ویندوز بر سر زبانها بود. اول آنکه ۱۰ راه مختلف برای Shut Downکردن Vista وجود داشت – نمادی از بی ثبات بودن و عدم یکپارچگی سیستم عامل – و دوم آنکه «بالاخره باید یک حرفی زد!» – کنایه از رفع تکلیف مایکروسافت در انتشار یک چنین نسخه بی ثباتی از سیستم عامل:

یکی از بارزترین شکایت ها در خصوص این نسخه از ویندوز امکانات وعده داده شده ای بود که هیچ گاه به صحنه عمل نرسیدند. نمونه آن WinFS بود که یک فایل سیستم با اهداف بلند پروازانه بود. در واقعVista نسبت به XP چیز زیادی عرضه نمیکرد، به غیر از آنکه از محیط گرافیکی متفاوت و چشم نواز تری برخوردار بود که البته به دلیل عدم سازگاری با هسته سیستم عامل خود موجب مصیبتهای فراوانی بود.

ابزار UAC یا همان User Access Control اغلب اوقات کاربران را با سوالات پیاپی خود کلافه میکرد، برخی از برنامه های قدیمی با این نسخه از ویندوز همخوانی نداشت، سخت افزارها به خوبی با سیستم عامل سازگار نمیشدند و بسیاری از کاربران از عملکرد کند سیستم عامل شکایت داشتند.

کار به آنجا رسیده که مایکروسافت برای آنکه این نسخه از ویندوز روی دستش نماند، اعلام کرد که از اوت ۲۰۰۸ به سازندگان PC اجازه نمیدهد که محصول خود را با ویندوز XP به شکل پیش نصب ارائه کنند. یعنی کمتر از یکسال بعد از انتشار رسمی Vista در صورتی که در حالت عادی این فاصله باید دو سال بعد از انتشار نسخه جدید باشد.

اما در نهایت فشارهای رسانه ای و سیل انتقادات از Vista و همچنین پیشنهاد تحلیل گران مبنی بر این که مایکروسافت تا سال ۲۰۰۹ XP را زنده نگاه دارد، منجر به نجات جان ویندوز XP شد. در نهایت مایکروسافت در با نهایت بی میلی اجازه داد تا لپتاپ ها و PC های به اصطلاح Low-Power تا سال ۲۰۱۰ همچنان به ارائه نسخه XP به شکل پیش نصب ادامه دهند.

اما ویندوز ۷ که در اکتبر ۲۰۰۹ کار خود را شروع کرد منجر به آن شد که فاجعه و مصیبت Vista فراموش شود. این نسخه، بهترین نسخه از سیستم عامل ویندوز بود و توانست تنها در شش ماه ابتدای کار خود بیش از ۱۰۰ میلیون بار فروش رود. نسخه ای موفق که توانسته بود بار دیگر مایکروسافت را سربلند کند و جایزه های فراوانی را به عنوان محصول برتر سال در نشریات مختلف به خود اختصاص دهد:

اما تنها سه سال از عمر این نسخه گذشت که به یکباره داستان Vista با ارائه نسخه ۸ ویندوز تکرار شد. در این نسخه از ویندوز مایکروسافت تمام تلاش خود را به کار گرفت تا مفهوم جدید Metro را معرفی و نهادینه کند و در پی آن نرم افزارهای مدرن را وارد عمل کند. تلاشی که در زمان مدیر عامل جدید این شرکت Satya Nadella به عنوان خط مشی «مایکروسافت جدید» شروع شد و همچنان مایکروسافت به این ایده پایبند است.

اینبار نیز علایم شکایت از سیستم عامل جدید در بین کاربران خیلی زود خود را نشان داد. هرچند شکایت ها به اندازه Vista نبود و در واقع عمق فاجعه نیز به آن حد نبود اما داستان ویندوز ۸ یادآور روزهای تلخ Vista بود:

البته مایکروسافت که تجربه ارزشمند Vista را در کولبار خود داشت، این بار هوشمندانه تر عمل کرد و با گذشت اندکی، اقدام به بروزرسانی نسخه جدید سیستم عامل خود به ۸.۱ کرد و برخی از ایرادات اساسی آن را برطرف نمود. اما و به هر حال ۸.۱ چیزی نیست که بتواند کاربران را قانع کند و درست است که منوی استارت در آن بازگشته، اما همچنان نمای Metro برای بسیاری غریب، پیچیده و آزار دهنده است.

در واقع خود مایکروسافت نیز به خوبی آگاه است که ویندوز ۸.۱ تنها به معنی خرید زمان برای فرار از تکرار تجربه Vista است. فراری تا سال ۲۰۱۵ که در نهایت نسخه ۹ ویندوز منتشر میشود و بسیاری منتظر هستند تا ببینند اینبار مایکروسافت چه چیزی در آستین دارد.

امروز، زمان بسیار متفاوتی از سال ۲۰۰۱ و تولد XP است. متفاوت هم برای مایکروسافت و هم برای کاربران. دنیای امروز برای این هر دو دنیای آنلاین و تحت Cloud است. انتشار نرم افزارهایی نظیر Office 365 دقیقا نشان دهنده خط و مسیر حرکتی مایکروسافت به سمت دنیای Cloud است.

جمله Nadella در کنفرانس اخیر مایکروسافت نیز بیانگر همین نکته است. وی در این کنفرانس گفت: رهای کردن آنچه تاکنون ساخته اید، دیوانگی است، و همچنین اگر نخواهید آنچه ساخته اید را بر روی دستگاه های مختلف منتقل کنید، این نیز دیوانگی است. این جمله دقیقا بیان مسیر آینده مایکروسافت جدید است: تحت Cloud و Multi-Platform.

هیچ کس نمیداند. شاید هیچ ویندوز ۹ ای در کار نباشد. البته ویندوز هنوز هم برای مایکروسافت حائز اهمیت است. اما شاید همانگونه که امروز یعنی ۸ آوریل ۲۰۱۴ مایکروسافت ویندوز XP را خاموش میکند، شاید برای این شرکت یک قدم بیشتر در مسیر Cloud مهمتر از پیروزی در عرصه ارائه محیط عمل Clientباشد.