ستاره‌شناسان به‌تازگی موفق به رصد یکی از قدرتمندترین انفجارهای شناخته‌شده شوند، انفجاری که در فاصله‌ای غیرقابل‌باور روی داده است. دانشمندان با استفاده از تلسکوپ جمنای نورث (Gemini-North) که در منطقه مانا کی (Mauna Kea) هاوایی واقع شده است توانسته‌اند پس‌تابش یک انفجار پرتوی کوتاه گاما (SGRB) را مشاهده کنند. مکان این اتفاق جای آن سوی جهان و در فاصله ۱۰ میلیارد سال نوری با زمین است.
وین فای فانگ (Wen-Fai Fong) فیزیکدان نجومی دانشگاه نورث‌وسترن (Northwestern) درباره این اتفاق این‌گونه می‌گوید:
ما انتظار کشف یک SGRB را در چنین فاصله دوری نداشتیم، زیرا آنها بسیار نادر و کم‌نور هستند.
وین فای فانگ نویسنده یک مقاله درباره این کشف است که به‌تازگی در مجله استروفیزیکال جورنال لترز (Astriphysical Journal Letters) به چاپ رسیده است.
گفته می‌شود که انفجارهای پرتوی کوتاه گاما وقتی روی می‌دهد که دو ستاره نوترونی با یکدیگر برخورد کنند و نتیجه پس‌تابش آن در یک فاصله کیهانی بسیار سریع و گذرا خواهد بود، همین باعث می‌شود که مشاهده آنها تا در چنین فاصله‌ای بسیار خاص باشد. نوری که ستاره‌شناسان از این واقعه مشاهده کرده‌اند یک ساعت هم دوام نداشته است و سپس ۱۰ میلیارد سال نوری را در جهت ما طی کرده است تا نهایتا بتواند در آینه‌های تلسکوپ‌های روی زمین خودی نشان دهد.
مطالب فوق بدین معنی است که انفجار یادشده در نوجوانی جهان رخ داده است، زمانی که تنها ۴ میلیارد سال از انفجار بزرگ می‌گذشته است
محققان بر این باورند که انفجارهای پرتو گاما، پر انرژی‌ترین حالت نور هستند و یک SGRB می‌تواند تا تریلیون بار از خورشید روشن‌تر باشد. انفجار پرتوی گامای مذکور که با نام SGRB181123B شناخته می‌شود دورترین انفجار پرتوی کوتاه گامایی است که تاکنون مشاهده شده است.
امکان رصد چنین پدیده‌ای به ترکیبی از شانس و عکس‌العمل سریع نیاز دارد. آتش‌بازی‌های دوردست برای اولین بار توسط رصدخانه نیل گِرلز (Neil Geherels) ناسا در عید شکرگزاری سال ۲۰۱۸ رصد شد. در طی چند ساعت گروه تحقیقاتی به‌صورت از راه دور به تلسکوپ جمنای در هاوایی دسترسی پیدا کردند. رصدهای بیشتر که به دنبال رصد اولیه در شیلی و آریزونا انجام شد کمک کرد تا تصویر این اتفاق کامل گردد و محل روی دادن آن مشخص شود.
فانگ این‌طور توضیح می‌دهد:
در خصوص یک SGRB، اگر شما دیر آسمان را رصد کنید، چیزی را کشف نخواهید کرد. اما گاهی اوقات اگر به اندازه کافی سریع اقدام کنید، به کشف یک زیبایی مانند این نائل خواهید شد.
جدای از قدرت تاثیرگذار و فاصله دور، این کشف می‌تواند پنجره‌ای باز کند به یک دوره پُرتکاپو که ستاره‌ها و کهکشان‌ها در جهان جوان در حال شکل‌گیری بوده‌اند.
فانگ می‌افزاید:
برای مدت زمان زیادی کسی نمی‌دانست چه مقدار طول می‌کشد تا ستاره‌های نوترونی با یکدیگر ادغام شوند. کشف یک SGRB در چنین برهه‌ای از تاریخ جهان، نشانگر این است که وقتی جهان در حال شکل دادن تعداد زیادی ستاره بوده است، جفت‌های یک ستاره نوترونی احتمالا با سرعت نسبتا زیادی در حال ادغام بوده‌اند.
امیدها بر این است که این کشفِ همراه با شانس، اولین و تنها کشف از یک دوره زمانی خشن نباشد که جهان در آن درگیر دردهای در حال رشد بوده است.
کری پترسون (Kerry Paterson) اولین سرپرست مطالعه روی این اتفاق می‌گوید:
ما بر این باوریم که توانسته‌ایم نوک یک کوه یخی را در زمینه انفجارهای پرتو کوتاه گاما کشف کنیم. این کشف به ما انگیزه می‌دهد تا به مطالعه رخدادهای قدیمی‌تری بپردازیم و با اشتیاق رویدادهای که در آینده رخ می‌دهد را آزمایش کنیم.
نظرات