آیا حالت تاریک واقعاً از چشم محافظت می کند؟

حالت تاریک که پس زمینه استاندارد سفید را به رنگ سیاه و سفید تغییر می‌دهد، اخیرا به یکی از آپشن‌های کمپانی‌ها در زمینه‌ی رعایت اصول سلامتی تبدیل شده است. حالت تاریک مانند استفاده از سایه‌بان یا عینک آفتابی سبب می‌شود تا کمی از مضرات صفحه‌نمایش تلفن‌همراه بر روی چشم افراد را بکاهد. در واقع استفاده از حالت تاریک و تیره برای برنامه‌نویسان به عنوان یک آپشن ایده‌آل محسوب می‌شود.

اما حالت تاریک که یکی از تغییرات دموکراسی محسوب می‌گردد، اکنون در گوشی‌های اندرویدی و سیستم‌عامل Mojave اپل و همچنین اپلیکیشن‌های میزبانی نظیر Microsoft Outlook، Safari، Reddit، YouTube و Gmail یک حالت تاریک (Dark Mode) در دسترس می‌باشد. بسیاری از کاربران به حالت تاریک یوتیوب بسیار شکایت داشتند که این شرکت در اوایل سال ۲۰۱۹ میلادی یک حالت با نام ‘Lights out’ ارائه نمود که به طور واقعی یک حالت تمام تاریک را به نمایش می‌گذارد.

پس از بررسی‌های محققان اکنون این نتیجه حاصل شده است که در واقع حالت تاریک تنها یک بُعد زیبایی شناختی محسوب می‌شود. بر اساس ارزیابی‌های یکی از کاربران توییتر، “حالت شب حدود ۱۰۰۰ برابر بیشتر از حالت معمولی اعتیادآور می‌باشد.”، این موضوع نمایشگر واکنش اینترنت به حالت تاریک می‌باشد. Spotify که اکنون پس‌زمینه‌ی تاریک را به عنوان حالت استاندارد پلتفرم خود انتخاب کرده، پس از آزمایش‌های فراوان و بررسی نظرات کاربران به این نتیجه رسیده است؛ یعنی اکثریت قریب به اتفاق کاربران این پلتفرم از نظر زیبایی شناختی طرفدار پس‌زمینه‌های تیره بودند.

مطالب مرتبط:

• نحوه‌ی فعال‌سازی حالت تاریک اینستاگرام

Michelle Kadir، مدیر بخش توسعه‌ی محصولات Spotify، موضوع را اینگونه توصیف کرد:

ما معتقدیم زمانی که شما موسیقی یا هنری دارید که بسیار جذاب و فریبنده می‌باشد، قطعا یک کاور هنری می‌تواند محتویات داخلی محصول شما را با وضوح بیشتری نمایش دهد.

اما فراتر از تمامی این موارد، توسعه و گسترش همه جانبه‌ی حالت تاریک سبب شده تا ادعاهای مشکوکی در این مورد ارائه گردد، از جمله این موارد می‌توان به کاهش فشار چشم و افزایش طول عمر باتری دستگاه اشاره نمود. اکنون سوال اینجاست که آیا میانگین کاربران کامپیوتر تصمیم دارند تا از این حالت تنها به منظور کاهش میزان آسیب‌های چشمی استفاده کنند؟ در این بخش ما تصمیم داریم تا برخی از برجسته‌ترین ادعاها را راجع به حالت تاریک و همچنین میزان ثبات این ادعاها مطرح نماییم.

حالت تاریک به کاهش میزان فشار چشم کمک می‎‌کند

تنها در طول این چند دهه‌ی اخیر، صفحه نمایش‌‌ها با سرعت بسیار نگران‌کننده‌ای گسترش یافته‌اند. اکنون در خانه‌ و محل‌کار با صفحه‌نمایش درگیر هستید. از لیست کلی نگرانی‌های مربوط به اینترنت، یکی از موارد سلامت چشم می‌باشد. اما از مزایای استفاده از حالت تاریک این نیست که به طور کامل افراد تحت تاثیر منفی قرار نمی‌گیرند.

یکی از مطالعات صورت گرفته در سال ۲۰۱۸ میلادی در خصوص فشار چشم حاصل از دستگاه‌های دیجیتالی (DES؛ سندرم بینایی رایانه‌ای) که در یکی از مجلات پزشکی بریتانیا منتشر شد، خاطر نشان کرد که شیوع آن ممکن است در میان کاربران رایانه‌ها به میزان ۵۰ درصد بیشتر باشد.

اساسا این مسئله با پلک زدن بیشتر از حد معمول در زمان مشاهده‌ی صفحه‌نمایش ناشی می‌شود. استاندارد پلک زدن، تعداد ۱۵ پلک در دقیقه می‌باشد که در زمان مشاهده‌ مانیتور و یا گوشی به میزان ۳٫۶ درصد کاهش می‌یابد و همین عامل سبب می‌گردد تا خشکی چشم ایجاد گردد. طبق اعلام رسمی انجمن بینایی سنجی آمریکا، علائم مرتبط با DES می‌تواند شامل سر درد و تاری دید باشد.

از این رو جای هیچ تعجبی نیست که هر چیزی که راه‌حلی برای این مسئله ارائه دهد، قطعا به عنوان یک معجزه‌ی درمانی محسوب خواهد شد. یکی از ادعاهای مکرر در مورد حالت تاریک همین موضوع می‌باشد، یعنی دقیقا نقش همان معجزه‌ درمانی را ایفا می‌کند، اما آیا این موضوع واقعیت دارد؟ Anna Cox، استاد تعامل انسان و کامپیوتر در دانشگاه UCL، در خصوص این موضوع معترض می‌باشد و می‌گوید:

هیچ مدرک محکمی مبنی بر این موضوع وجود ندارد که متن سفید با پس‌زمینه‌ی سیاه بتواند سبب کاهش فشار چشم گردد.

با این وجود، تلاش برای مشاهده‌ی یک صفحه‌نمایش، بسته به محیط اطراف شما می‌تواند تاثیرات متفاوتی داشته باشد. در یک محیط کم‌ نور، جایی که منبع نور اصلی همان صفحه‌نمایش دستگاه شماست، فشار چشم ایجاد شده توسط یک منبع روشن هر لحظه بیشتر و بیشتر می‌شود.

Aneesha Singh، یکی دیگر از اساتید تعامل انسان و کامپیوتر در دانشگاه UCL می‌گوید:

در یک اتاق تاریک، رنگ‌های تیره‌ی حالت تاریک باعث می‌شود افراد کمتر خسته شده و زمان بیشتری را جهت استفاده از دستگاه خود صرف نمایند.

برعکس، در یک محیط پر نور، صفحه‌نمایش تاریک سبب می‌گردد تا شما کمتر رغبت به استفاده از دستگاه خود داشته باشید زیرا نوشته‌های موجود در صفحه‌نمایش کمتر قابل مشاهده خواهند بود. اگر واقعا نگران فشار چشم یا خشکی چشم هستید، شاید بهتر باشد تا بر روی دستگاه‌های مصنوعی و یا یک صفحه‌نمایش مات سرمایه‌گذاری کنید.

در خصوص عملکرد دستگاه توصیه‌ی ما این است که کنتراست صفحه‌نمایش دستگاه خود را بالا ببرید تا با تنظیم روشنایی، صفحه‌نمایش دستگاه شما روشن‌تر و یا تیره‌تر از میزان نور محیط نشود. ممکن است لازم باشد تا منابع نوری اطراف خود را نیز بررسی کنید؛ تابش نور از بالای صفحه‌نمایش احتمال دارد تا انعکاس نور را سخت‌تر کند. نور نمایشگر دستگاه خود را به زیر سطح چشم خود تنظیم کنید. اگر نور نمایشگر دستگاه را بالاتر از حد توان چشم خود تنظیم کنید سبب می‌شود تا به خشکی چشم دچار شوید.

اما اکنون بهترین راه‌حل ممکن این است که چشمان خود را از صفحه‌نمایش دور کنید. محدود کردن میزان نور صفحه‌نمایش بهترین روش جهت کاهش آسیب به چشم می‌باشد. همچنین بهترین قانون برای پیشگیری از آسیب‌های چشمی، قانون ۲۰-۲۰-۲۰ می‌باشد؛ هر ۲۰ دقیقه یکبار به مدت ۲۰ ثانیه به جسمی در فاصله‌ی ۲۰ متری نگاه کنید.

حالت تاریک متن‌ها را خواناتر می‌کند

بر اساس گفته‌ی Cox، تضمین تضاد بالاتر میان متن و تصویر پس‌زمینه از طرح رنگ مهم‌تر است. اگر تضاد میان حالت نرمال و حالت تاریک به یک اندازه باشد، انتظار تغییر در میزان خوانایی متن‌ها بی‌معنی خواهد بود، اگرچه بسیاری از کاربران دستگاه‌های هوشمند از ابتدا با این سبک آشنا هستند که یک متن مشکی در پس‌زمینه‌ای سفید ارائه شده باشد و به نوعی تغییرات در رنگ متن و تصویر زمینه غیر عادی و از موضوعات حاشیه‌ای می‌باشد. به نوعی حالت تاریک یک نوآوری محسوب می‌گردد که افراد با آن به تازگی آشنا شده‌اند.

تحقیقات منتشر شده در سال ۲۰۱۳ میلادی توسط روانشناسان Cosima Piepenbrock و Susanne Mayr نشان داد که میزان دقت و عملکرد افراد در حالت قطبیت مثبت بسیار بهتر است (یعنی قرارگیری متن سایه در یک زمینه‌ی سفید). در طی این مطالعه، شرکت‌کنندگان هم تست‌های بینایی را انجام داده بودند و هم میزان ثبات‌ آن‌ها در زمان خواندن بررسی شده بود. در حالت مذکور شرکت‌کنندگان بسیار سریع‌تر می‌توانستند متن‌ها را مطالعه کنند ولی اشتباهات بیشتری در زمان خواندن آن‌ها داشتند.

محققان در طی مطالعات صورت گرفته این نکته را تصریح کردند که وقتی ما به یک پیش‌زمینه‌ی روشن نگاه می‌کنیم، سرعت اسکن و بررسی متن بالاتر می‌رود و همچنین حدس آن افزایش می‌یابد. هنگام مشاهده‌ی یک پس‌زمینه‌ی سیاه، اثر متضاد رخ می‌دهد و شرکت‌کنندگان نمی‌توانند به راحتی بر روی متن تمرکز کنند. در تحقیقات Mayr این نکته مشخص شد که ممکن است تمامی موارد در جمعیت سالمندان معکوس عمل نماید.

اما به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که وقتی افراد این حالت را بر روی دستگاه خود فعال‌ می‌کنند، زمان بیشتری را صرف استفاده از گوشی و یا لپ‌تاپ خود می‌کنند و دلیل آن نیز کاهش میزان خوانایی متون می‌باشد.

این اثر حتی برای افراد مبتلا به آستیگماتیسم نیز صادق است؛ افراد مبتلا به آستیگماتیسم مردمک چشمشان کروی نیست که تقریبا ۵۰ درصد جمعیت دنیا به این مسئله دچار هستند. بنابراین افرادی که چشمشان نسبت به نور حساسیت دارد (مبتلا به فتوفوبی یا کراتوکونوس) و از مشکلات بینایی رنج می‌برند، بیشتر ترجیح می‌دهند تا از حالت تاریک در دستگاه‌های خود استفاده کنند.

حالت تاریک سبب افزایش طول عمر باتری دستگاه می‌شود

یکی از ادعاهای دیگر در مورد استفاده از حالت تاریک در گوشی‌های هوشمند این است که سبب می‌گردد در مصرف باتری صرفه‌جویی گردد. در این خصوص باید بگوییم که این حالت بستگی به نوع صفحه‌نمایش شما دارد. برای نمایشگرهای OLED (دیود تابش نور ارگانیک)، حالت تاریک هیچ تاثیری بر میزان مصرف باتری ندارد.

دلیل آن هم این است که در صفحه‌نمایش‌های OLED، هر یک از پیکسل‌ها به صورت جداگانه روشن می‌شوند، به این معنی که وقتی پیکسل سیاه می‌شود که غیرفعال شده است. برای صفحه‌های LCD قدیمی حالت تاریک یک مزیت محسوب می‌شود زیرا دارای یک نور پس‌زمینه هستند، به این معنا که حتی هنگام نمایش رنگ سیاه، پیکسل‌ها روشن هستند.

تا همین اواخر بیشتر گوشی‌های هوشمند با صفحه‌نمایش LCD ساخته می‌شدند. آیفون X اولین گوشی کمپانی اپل بود که با صفحه‌نمایش OLED به بازار عرضه شد. از دیگر تلفن‌های دارای نمایشگر OLED می‌توان به گلکسی اس ۱۰ سامسونگ و هوآوی میت ۳۰ اشاره کرد. در این گوشی‌ها قابلیت صرفه‌جویی در میزان مصرف باتری در طی شبانه‌روز تعبیه شده است. بر اساس گزارش iFixIt، کاربران اندرویدی زمانی که از حالت تاریک در Google Maps استفاده می‌کنند، به میزان ۶۳ درصد مصرف باتری دستگاه آن‌ها کاهش می‌یابد.

حالت تاریک غلظت نمایشگر را افزایش داده و حواس پرتی را کاهش می‌دهد

حالت تاریک با ادعاهای مربوط به توانایی تمرکز کاربران همراه بوده است:  کمپانی اپل حالت تاریک سیستم‌عامل Mojave را با شعار “یک محیط کاری بدون حواس پرتی از هر نظر” منتشر نمود. اما آیا دلیلی وجود دارد که باور کنیم حالت تاریک سبب افزایش غلظت صفحه‌نمایش می‌شود؟

Singh در این خصوص می‌گوید:

در هر صورت این موضوع ثابت شده که پس‌زمینه‌های روشن‌تر برای تمرکز عملکرد افراد بهتر است.

همچنین Cox ادعای مربوط به افزایش غلظت صفحه‌نمایش را رد کرد و گفت هیچ مکانیسمی برای این مورد وجود ندارد. ماهیت حواس پرتی افراد از دو منبع ناشی می‌شود: یکی از این منابع خارجی است؛ تلفن شما زنگ بزند یا شخصی نام شما را صدا می‌زند و منبع دیگر داخلی است؛ مغز شما در طی یک مدت طولانی به صورت خودجوش بر روی موارد نادرست تمرکز داشته باشد. Cox در این خصوص معتقد است:

متاسفانه عوامل حواس‌پرتی خارجی فقط با تغییر رنگ پس‌زمینه از بین نمی‌رود و عوامل حواس‌پرتی داخلی با مشاهده‌ی یک پس‌زمینه‌ی تاریک از بین نمی‌روند.

با این وجود شاید دلایل بیشتری وجود داشته باشد تا بخواهیم باور کنیم حالت تاریک سبب افزایش تمرکز افراد می‌گردد. سو سو زدن صفحه‌نمایش، که ناشی از سرعت تجدید نمایشگر کامپیوتر می‌باشد، نشان داده شده است که بر غلظت صفحه‌نمایش تاثیرگذار می‌باشد. Nilli Lavie، استاد روانشناسی UCL، متخصص در بخش مکانیسم‌های عصبی تمرکز، حواس پرتی و آگاهی‌های بینایی، سو سو زدن صفحه‌نمایش را در یک مجموعه‌ی تحقیقاتی مورد بررسی قرار داده است. Lavie در این خصوص می‌گوید:

ما دریافته‌ایم که مغز می‌تواند به سو سو زدن در محیط اطراف پاسخ دهد، حتی اگر فرد از آن آگاه نباشد.

Lavie پیشنهاد می‌کند که یک پس‌زمینه‌ی سیاه خالص می‌تواند مانع از سو سو زدن شود بنابراین این منبع ناخودآگاه استاتیک به این طریق از بین می‎‌رود. بر اساس گفته‌ی این پژوهشگر، آن‌ها همیشه در تحقیقات از حالت تاریک استفاده کرده‌اند.

آزمایشات آن‌ها این مورد را نشان داده است که کاربر اگر از یک پس‌زمینه‌ی سفید رنگ به مدت یک الی دو ساعت استفاده کند سبب می‌شود تا از مشاهده‌ی نمایشگر خسته شود اما در یک پس‌زمینه‌ی مشکی چنین اتفاقی نخواهد افتاد. موضوع نگران کننده این است که پس‌زمینه‎‌ی سفید به نوبه‌ی خود باعث ایجاد برخی از مداخلات می‌شود و می‌تواند از مداخلات سایر متحرک‌ها بکاهد.

در این میان توییتر به این موضوع رسیده که کاربران پس از فعال کردن این حالت مدت زمان بیشتری بر روی برنامه زمان می‌گذارند. اما اگر بخواهیم یک جمع‌بندی داشته باشیم، باید بگوییم که حالت تاریک سبب می‌گردد تا افراد زمان بیشتری را در دستگاه خود صرف نمایند.

حالت تاریک برای خواب بهتر است

در حال حاضر شما احتمالا با دشمن شماره یک (صفحه‌نمایش) روبرو هستید؛ نور روشن صفحه نمایش. این لایه از یک طیف رنگ تشکیل شده است که دستگاه تحریک کننده‌ی خواب مغز را به حالت بیداری در می‌آورد و خواب شب را دشوارتر می‌کند. بر اساس مطالعات گسترده‌ای که در سال ۲۰۱۸ میلادی انجام شد، نور روشن در تخریب ماکولاهای چشمی نقش دارد ولی شایان ذکر است که بر اساس تحقیقات صورت گرفته توسط آکادمی چشم پزشکی آمریکا این موارد بیشتر بر روی پوست تاثیرگذار می‌باشد.

Singh در این خصوص می‌گوید:

نمایشگر آیپد و صفحه‌نمایش‌های LED سبب ایجاد یک نور آبی-سفید می‌شوند که ترشح ملاتونین را چندین برابر می‌کند و در نتیجه بر روی ریتم خواب شبانه‌روزی افراد تاثیر می‌گذارند. این موضوع به تحقیقات بیشتری احتیاج دارد، هر چند که یکی از ادعاهای رایج در خصوص تاثیرات حالت تاریک محسوب می‌شود.

حالت تاریک به طورکلی میزان انتشار نور تاریک از صفحه‌نمایش‌ها را کاهش می‌دهد، اما این کار با جابجایی به حالت شب (Night Mode) سبب می‌گردد تا نور آبی رنگ انتشار یافته از صفحه‌نمایش با نور نارنجی رنگ جایگزین شود که با ترشح ملاتونین شرایط خواب را برای کاربر فراهم آورد. با تمامی این تفاسیر، محدود کردن استفاده از دستگاه‌ها به یک الی دو ساعت قبل از خواب ضروری است، البته اگر برای سلامتی خود ارزش قائل هستید.