مفاهیم مانیتورینگ شبکه – قسمت اول

در این سند اطلاعات مفیدی در خصوص روش ها و استراتژی های مختلف مانیتورینگ شبکه و نکات قابل توجه در این زمینه ارائه می گردد. مدیران فناوری اطلاعات و راهبران شبکه با مطالعه این مقاله درک بهتری از مفاهیم مانیتورینگ شبکه خواهند داشت. در این مقاله قصد داریم به مدیران شبکه و پرسنل عملیات ITکمک کنیم تا زیرساخت‌های شبکه‌ی شرکت خود را با اتکاء به مکانیزم‌هایی همچون نگاشت، مانیتورینگ، ارسال هشدار و تهیه‌ی گزارش به نحو بهتری مدیریت کنند. از آنجا که تمرکز اصلی مطالب روی شبکه‌های TCP/IP خواهد بود، بنابراین از این پس منظور از واژه‌ی شبکه به طور خاص شبکه‌های TCP/IP می‌باشد، مگر اینکه به صورت دیگری مشخص شود. این مقاله جنبه‌های مختلف استراتژی مانیتورینگ شبکه نظیر روش‌های ایجاد نمای تصویری از شبکه، منابع مانیتور شده و نیز معیارهای متداول و ابزارهای اندازه‌گیری را معرفی می‌کند.

مقدمه

در شرکت‌‌ها و سازمان های امروزی، مانیتورینگ شبکه اهمیت ویژه‌ای دارد و اگر آن را به حساب نیاورید، به ساده‌ترین بیان، دیگر هیچ نوع مستندات یا محک عینی و قابل مشاهده برای نحوه‌ی رفتار شبکه در اختیار نخواهید داشت. عدم وجود مانیتورینگ، قضاوت در مورد اینکه آیا تغییرات ایجاد شده در شبکه تاثیر مثبتی روی عملکرد کلی شبکه دارد یا خیر را بسیار دشوار می‌سازد. در نتیجه، دلایل متعددی برای انجام مانیتورینگ شبکه وجود دارد.

اول اینکه، انجام برخی از روش‌های مانیتورینگ شبکه بازده کلی زیرساخت شبکه را بهبود می‌بخشد که به نوبه خود می‌تواند عملکرد شرکت را افزایش دهد. برای مثال، روش‌های اولیه ردیابی و اصلاح افت کیفی یا خطای سرویس‌های شبکه ممکن است از مسائل جدی جلوگیری ‌کند و منجر به کاهش بهره‌وری شرکت ‌‌شود.

دوم اینکه، مانیتورینگ شبکه امنیت داخل سازمان را تقویت می‌کند. ردیابی دستگاههای کلیدی شبکه‌ی یک شرکت در طول زمان می‌تواند عدم توقف ناگهانی سرویس‌های مستقل از شبکه را تضمین کند، یعنی اگر مشکلی به وجود آید، این مشکل می‌تواند نسبت به شبکه‌ای که فاقد سیستم مانیتورینگ است، سریعتر برطرف شود. سرانجام اینکه، مانیتورینگ منسجم و مداوم شبکه، امکان برنامه‌ریزی بهتر ارتقاها و پیکربندی‌های بعدی را فراهم می‌سازد. برای مثال، نواحی کلیدی که باید بهبود یابند، می‌توانند تعیین شده و بخشی از مشکل آنها حل شود، یا کاملاً حذف شوند. بنابراین مانیتورینگ شبکه یک وظیفه بسیار مهم و حیاتی است که باید توسط مدیران و سرپرستان شبکه‌های امروزی و سایر متخصصان بخش پشتیبانی شبکه انجام شود. یکی از اولین مواردی که قبل از مانیتورینگ باید انجام شود، تعیین دقیق مواردی است که باید در شبکه مانیتور شوند. این مطلب با جزئیات در بخش‌های بعدی توضیح داده می‌شود. علاوه بر این، مدیر شبکه نیاز به ارائه دقیق و گرافیکی شبکه‌ی شرکت نیز دارد. یک تصویر واضح از موارد حساس شبکه، امکان ارزیابی و مانیتورینگ بهتر را فراهم می‌سازد و همچنین ارتقاء و نگهداری شبکه را برای مدیر شبکه آسان می‌کند. سیستم مانیتورینگ بینا تمامی این موارد را با اسکن خودکار شبکه‌های محلی و نمایش گرافیکی تمام نودهای ردیابی شده درون آنها امکان‌پذیر می‌سازد. سپس در تمام ایام هفته به صورت شبانه روزی رفتار دستگاهها را مانیتور می‌کند. عملیات اسکن و مانیتورینگ به طور دقیق در ادامه مقاله شرح داده می‌شوند.

چه چیزی باید مانیتور شود؟

هنگام مانیتورینگ شبکه نواحی متعددی در مرکز توجه هستند. اولین ناحیه‌ای که باید مانیتور شود،تجهیزات شبکه هستند. این مهم است که بدانید که دستگاه مورد نظر چه نوع دستگاهی است و چگونه با سایر دستگاههای شبکه ارتباط دارد. دومین ناحیه مورد نظر، برنامه‌های کاربردی، منابع و سرویس‌های موجود در انواع خاصی از دستگاههاست. هر دوی این نواحی برای فرآیند مانیتورینگ مهم هستند. نکته بسیار ارزشمند این است که از قبل بدانید که دقیقاً چه چیزی (چه دستگاههایی و برنامه‌های کاربردی، منابع یا سرویس‌های روی آنها) را می‌خواهید مانیتور کنید، پیش از اینکه این کار را واقعاً انجام دهید. باید توجه داشته باشید که فرآیند مانیتورینگ شبکه به ویژه در شبکه‌های متعلق به شرکت‌های بزرگ اگر پیشاپیش برنامه‌ریزی نشود و پس از آن به نحو مناسب مدیریت نگردد، می‌تواند یک کار بی‌نهایت پیچیده باشد. به عنوان یک قاعده کلی، توصیه می‌شود که به جای کل دستگاههای شبکه تنها دستگاههای حساس شبکه را مانیتور کنید. مورد دوم اینکه عمل مانیتورینگ بدون برنامه ریزی صحیح ممکن است مقدار زیادی ترافیک سربار تولید کرده و شبکه را از وجود منابع ارزشمند تهی کند.

دستگاههای حساس

از منظر مانیتورینگ شبکه، مهم‌ترین دستگاهها احتمالاً آنهایی هستند که برای شرکت اهمیت حیاتی دارند و بدون آن دستگاهها، شبکه و سرویس‌های آن ممکن است بی‌ثبات، بدون واکنش یا حتی متوقف شوند. تعدادی از این دستگاههای شبکه عبارتند از:

• سرورها

نودهایی که سرویس یا سرویس‌های شبکه را به سایر هاست‌های شبکه ارائه می‌دهند. در شبکه‌های پیچیده امروزی، سرورها در مدیریت سرویس‌های شرکت نقش کلیدی را ایفا می‌کنند. بنابراین اگر یک سرور از کار بیافتد و غیر قابل دسترس شود، کاربران هاست‌های مفروض ممکن است سرویس‌های مهمی که آن سرورها در اختیارشان می‌گذارند، از دست بدهند. بار دیگر باید متذکر شویم که این نوع دستگاهها برای شبکه دارای اهمیت حیاتی هستند.

• مسیریاب‌ها (روترها)

نودهایی که با استفاده از آدرس‌های IP، ترافیک را در سرتاسر شبکه مسیردهی می‌کنند. این دستگاهها برای تعیین مسیر نیاز به اطلاعاتی راجع به شبکه و راههای موجود دارند. اگر مسیریاب‌ها خراب شده یا از کار بیافتند، ممکن است دیگر نتوانید به نودهای خاصی از شبکه متصل شوید.

• سوئیچ‌ها

دستگاههایی که برای انتقال پکت‌های اطلاعاتی به مقصد بعدی آنها، مسیر یا مداری را انتخاب می‌کنند. سوییچ‌ها ممکن است عملکرد یک مسیریاب را نیز شامل شوند. به طور کلی سوییچ نسبت به مسیریاب دارای مکانیزمی ساده‌تر و سریع‌تر است. اگر این دستگاه خراب شود، ممکن است باعث عدم ارسال صحیح پکت‌های اطلاعاتی به مقاصد آنها ‌شود. به همین دلیل برای مدیر شبکه یا هر شخص دیگری که وظیفه‌ی مانیتورینگ شبکه را بر عهده دارد، آگاهی هر چه زودتر از خرابی چنین دستگاهی اهمیت حیاتی دارد.

• فایروال‌ها

کامپیوتری که برای مجزا کردن یک شبکه‌ی محلی نظیر اینترانت از دنیای خارج مورد استفاده قرار می‌گیرد. فایروال‌ها برای شبکه اهمیت ویژه‌‌ای دارند زیرا آنها دسترسی‌های غیرمجاز را ردیابی کرده و استفاده از منابع شبکه برای اهداف مناسب را تضمین می‌کنند. بنابراین دسترس‌پذیری دائمی آنها ارزش ویژه‌ای دارد.

• هاب‌ها

نقطه اتصال مشترک برای دستگاههای داخل شبکه هستند. عملکرد صحیح این دستگاهها برای کارآیی کل شبکه اهمیت حیاتی دارد. هاب‌ها در شبکه‌هایی با پیکربندی ستاره‌ای به نحو گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما باید متذکر شد که این نوع دستگاه ایستاست، بنابراین مانیتور کردن آن بسیار دشوار است زیرا برای شبکه تقریباً شفاف(Transparent) است.

سایر دستگاهها

به غیر از دستگاههای حساسی که در بالا شرح داده شدند، مانیتور کردن سایر دستگاههای موجود در شبکه نیز امکانپذیر است. مانیتورینگ این دستگاهها نیز ممکن است به دلایل مختلف برای یک مدیر شبکه مفید باشد. به عنوان مثال، دانستن اینکه چه زمانی یک ایستگاه کاری خاص از کار می‌افتد یا برخی از سرویس‌های ایستگاه کاری مورد نظر غیرقابل دسترس می‌شود، ممکن است مهم باشد. اما این دستگاهها معمولاً در شبکه وظایف حساسی را بر عهده ندارند. در ذیل برخی از این دستگاهها نام برده شده‌اند.

• ایستگاههای کاری

هر کامپیوتر شخصی منفرد و متصل به شبکه که منابع یک یا چند کامپیوتر بزرگ را به اشتراک می‌گذارد. این کامپیوترها معمولاً به یکدیگر متصل می‌شوند تا یک شبکه‌ی محلی را تشکیل دهند، هرچند می‌توانند به عنوان سیستم‌های مستقل نیز استفاده شوند.

• ترمینال‌ها

دستگاه پایانه‌ای با تعداد کمی نرم‌ افزار یا فاقد نرم‌ افزار مربوط به خود که معمولاً برای داشتن عملکرد صحیح به کامپیوتر دیگری مانند یک سرور متکی است. برای مثال، نه تنها مانیتورهای دارای صفحه کلید بلکه دستگاههای ورودی نظیر اسکنرها، دوربین‌های ویدیویی یا کارت خوان‌ها نیز همگی ترمینال محسوب می‌شوند.

برنامه‌های کاربردی روی دستگاهها

هنگام مانیتورینگ یک شبکه ردیابی نه تنها انواع مختلف دستگاهها بلکه برنامه‌های کاربردی اجرا شده روی آنها نیز حائز اهمیت است. برای مثال، شخصی که شبکه را مانیتور می‌کند، ممکن است بخواهد بداند که آیا یک سیستم عامل خاص هنگام به اشتراک گذاشتن امکانات چاپ، فایل سیستم مشترک و یا بانک اطلاعاتی به درستی روی سرور اجرا می‌شود یا خیر. در زیر برخی از مهم‌ترین برنامه‌های کاریردی که می‌توانند مانیتور شوند، ارائه شده است.

• سیستم‌ عامل‌ها

برنامه‌ی مهمی است که تمام جوانب یک کامپیوتر از جمله سایر برنامه‌های آن را مدیریت می‌کند. برای مدیر شبکه مانیتور کردن سیستم عامل شبکه (NOS) یک ضرورت می باشد.

• فایل سرورها

سرورهایی که برای ذخیره‌ی برنامه‌ها و همچنین داده‌های به اشتراک گذاشته شده توسط کاربران مختلف شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین دلیل این دستگاهها مورد علاقه‌ی شدید آن دسته از مدیران شبکه‌ هستند که وظیفه‌ی مانیتورینگ شبکه را بر عهده دارند.

• سرورهای بانک اطلاعاتی

سرورهایی که به ذخیره‌ی بانک اطلاعاتی و بازیابی اطلاعات روی شبکه به ویژه داخل شبکه‌های LAN اختصاص یافته‌اند.

• سرورهای برنامه‌ کاربردی

سرورهایی که برای اجرای برنامه‌ها و پردازش داده‌ها توسط کاربران مختلف شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرند. باید متذکر شویم که مدیران شبکه به این نوع سرورها علاقه‌ی وافری دارند. برنامه های کاربردی تحت وب مثال خوبی از این نوع سرورها هستند.

• سرورهای چاپ

کامپیوترها یا سایر دستگاههای مرتبط در شبکه که کنترل چاپگرها را بر عهده دارند. این دستگاهها چون سرویس‌های چاپ را در اختیار کلیه هاست‌های شبکه می‌گذارند، بنابراین مهم هستند. اگر این سرورهای نتوانند به درخواست‌ها پاسخ دهند، کاربران شبکه از سرویس‌های چاپ محروم می‌شوند.

منابع موجود روی دستگاهها

برای مدیر شبکه مانیتورینگ منابع خاص روی دستگاههای مختلف نظیر استفاده از پردازنده، درست همانند ردیابی برنامه‌های کاربردی موجود در آنها اهمیت دارد. منابع مختلفی وجود دارند که باید توسط مدیران شبکه ردیابی شوند. لیست زیر تعدادی از مهم‌ترین این منابع را مشخص می‌کند: (توجه داشته باشید که برخی از این منابع ممکن است برای نوع خاصی از دستگاهها استفاده شوند.)

ادامه مقاله را به زودی منتشر خواهیم کرد.

منبع : داناپرداز